Vooraf

Er is in de loop van de jaren veel (academisch) onderzoek gedaan naar de DDS. Deze site put uit deze rijke bron van publicaties, en zal waar mogelijk verwijzen naar de oorspronkelijke stukken. De links naar ons onderzoek vind je hier: Delicious.com/re_dds. Naast de secundaire bronnen graven we natuurlijk in de primaire bronnen (archiefonderzoek), via de Wayback Machine zijn bijvoorbeeld nog een flink aantal pagina’s op te vragen: verschillende historische varianten van de DDS site en van de DDS huizen, en gaan we veldonderzoek verrichten. Daarover berichten we later meer.

Het belang van DDS

Eerste kennismaking met internet

Met de DDS werd het internet -voor het eerst- in Nederland toegankelijk voor het grote publiek. DDS was het eerste gratis internetinitiatief in Nederland. Voor veel mensen betekende DDS in 1994 de eerste kennismaking met de mogelijkheden van internet.

“DDS was onmiddellijk bij introductie een hit. Al snel waren alle modems in Amsterdam en omstreken uitverkocht. Een half jaar later schreef De Digitale Stad haar 100.000ste gebruiker in. Aan de hand van DDS zetten tal van individuen, culturele en maatschappelijke organisaties en overheidsinstanties hun eerste stappen op internet. Onder andere de Openbare Bibliotheek, het Uitburo, de gemeente Amsterdam, politieke partijen, het Anne Frank Huis, kranten als NRC Handelsblad en Het Financieele Dagblad. De bewoners van de DDS bouwden zelf of met hulp van DDS medewerkers, een huis (homepage) aan een van de stadspleinen. Er werd geëxperimenteerd met interactieve televisieprogramma’s (o.a. Smart TV) en radiohoorspelen waar bewoners aan meeschreven.” Bron: Persbericht 10 jaar De Digitale Stad: 15 januari 1993 – 15 januari 2004

“Opeens konden duizenden mensen op een laagdrempelige manier kennismaken met de mogelijkheden van internet. In Amsterdam was nauwelijks nog een modem te krijgen. De inbellijnen van DDS waren permanent bezet. Wie contact wilde maken met de stad, moest vaak tientallen keren opnieuw inbellen. “We hadden één modembankje met dertig modems”, herinnert Flint zich. “Vaak stonden er honderd mensen in de rij om binnen te komen.” Wie zelf geen computer met modem had, kon bij vijf openbare gelegenheden in Amsterdam inloggen. In het politiek-cultureel centrum De Balie (één van de initiatiefnemers van DDS), de openbare bibliotheek, het stadhuis en het Stedelijk Museum stonden computers waarmee mensen dertig minuten gebruik konden maken van DDS. Na dertig minuten werd de verbinding verbroken en was iemand anders aan de beurt.” Bron: Webwereld.nl: Nog altijd dorpsruzies bij jubilerend DDS

DDS heeft een grote invloed gehad op de opkomst en de perceptie van de mogelijkheden van het Internet.

“DDS heeft erg veel zaken geïntroduceerd op het Internet. Niet alleen wat betreft het ontsluiten van bestuurlijke informatie die tot dan toe niet bereikbaar was voor de burger. DDS heeft ook als eerste in 1994 geëxperimenteerd met de intergratie van chat en televisie. (…) DDS heeft de rol van initiator, aanjager gehad op veel terreinen.” Bron: Opkomst, Ondergang en Herrijzenis van de Digitale Stad. Interview met Marleen Stikker, door Geert Lovink

En niet alleen in Nederland. De socioloog Manuel Castells formuleert het in zijn boek The Internet Galaxy uit 2001 als volgt:

“The most famous citizen computer network. (…) A new form of public sphere combining local institutions, grassroots organisations, and computer networks in the development of cultural expression and civic participation.” Bron: Persbericht 10 jaar De Digitale Stad: 15 januari 1993 – 15 januari 2004

Eerste online community in Nederland

DDS is de oudste Nederlandse virtuele gemeenschap. Hiermee is het de Nederlandse voorloper van de nu zeer populaire social networking sites zoals Facebook en Hyves. DDS had in januari 2001 140.000 leden. Bron: Lot in eigen hand, door Marie-José Klaver (NRC, 26 januari 2001)

Digitale afspiegeling van Amsterdam

DDS vertelt het verhaal van Amsterdam, DDS is een afspiegeling van de stad:

“Vanavond opent de Digitale Stad haar elektronische poorten. Dat lijkt wel de eerste zin van een sprookje en eigenlijk is het dat ook een beetje. Door een monsterverbond van anarchistische hackers en autoriteiten is in Amsterdam binnen drie maanden een openbaar elektronisch communicatiesysteem uit de grond gestampt dat zijn weerga op het Europese vasteland niet kent.” (…) “Cultureel centrum De Balie en de Stichting Hacktic Netwerk, de bouwers van de stad, hebben de gemeente warm weten te krijgen voor hun ideaal: een open communicatiesysteem voor burgers. In het zicht van de gemeenteraadsverkiezingen voelden de politici daar wel wat voor. Als die achter de rug zijn, moet de Digitale Stad op 1 april aanstaande haar poorten weer sluiten. Of er moet in de tussentijd een andere geldschieter of financieringsmogelijkheid gevonden worden.” (…) “De Digitale Stad is niet zomaar een project, het is een politieke daad.” Bron: De Digitale Stad van start, door Francisco van Jole (de Volkskrant, 15 januari 1994)

Rop Gonggrijp verhaalt over de sfeer waarin DDS ontstond:

“Het gevoel dat destijds overheerste was dat bewoners van grote steden de controle over hun omgeving waren kwijtgeraakt. Met DDS probeerden we iets terug te krijgen wat in de jaren tachtig verloren was gegaan.” “Dat heeft zichtbaar doorgewerkt in wat De Digitale Stad is geworden”, vindt hij. “Amsterdam is pas laat een wereldstad geworden, het was toch altijd een beetje een dorp gebleven. Met DDS dachten sommigen een droom te verwezenlijken van een kleine gemeenschap, waarbij ze zelf de infrastructuren konden opbouwen die ze juist de tien jaar daarvoor waren kwijtgeraakt.” Bron: 10 jaar DDS: trauma’s op ruïne digitaal utopia

“Gonggrijps visie is een van de velen, maar zeker is wel dat de DDS-pioniers destijds bepaalde idealen koesteren. In de Digitale Stad zou nieuwe gemeenschapsvorming mogelijk zijn, er zou sprake zijn van een directe democratie, van discussie tussen burgers onderling en met de overheid. Dit zou het herstel worden van ‘het publieke domein’, dat in de jaren ervoor onder het mom van ‘privatisering’ en ‘verzelfstandiging op andere maatschappelijke terreinen was uitverkocht.” Bron: 10 jaar DDS: trauma’s op ruïne digitaal utopia

“De initiatiefnemers, een club jonge computerfreaks, dromen al tijden van een groot – publiek toegankelijk – netwerk. Zij zien het als de enige manier om de maatschappelijke consequenties van moderne technologie voor een breed publiek duidelijk te maken. `Wij willen mensen op het Internet brengen die er anders nooit zouden komen,’ stelt Marleen Stikker, medewerkster van De Balie. `En op die manier een debat op gang brengen over de mogelijkheden van computernetwerken’.” Bron: De Digitale Stad van start, Francisco van Jole (de Volkskrant, 15 januari 1994)

Twee eerste herinneringen

Michaël van Eeden, programmeur, las over De Digitale Stad:

“Het zou een plek op internet zijn die eruitzag als een stad, waarin bewoners met elkaar konden praten over gezamenlijke interesses en konden e-mailen met de rest van de wereld. Er was een museum, een bibliotheek, een stadhuis en een postkantoor. Dat is het, dacht ik, en ik besloot dat ik daar bij wilde zijn. Het was ongelooflijk spannend. Ik ging erheen, het was een bitter koude winter. DDS zat in een leeg pand van de scheepvaartschool. Via de wc van een naastgelegen café was het te betreden. Daar, in een enkele kamer, zaten dag en nacht mensen bij elkaar om een paar computers heen. Op de grond lagen kampeermatrasjes. Enkele tientallen modems flikkerden. Die lampjes betekenden dat er mensen in de digitale stad waren. Ik vond dat heel wat. Er gebeurde iets belangrijks, dat voelde je.” Bron: Red de stad! door Romana Abels Trouw (6 april 2001)

Marianne van den Boomen, auteur en docent onderzoeker:

“Ik had op dat hackerskamp in de zomer van 1993 (HEU, red) internet voor het eerst gezien en had echt het idee: dit gaat de wereld veranderen, en ik wil erbij zijn. Maar makkelijk was het niet. Op het kamp, te midden van jongetjes die me met alles hielpen kon ik wel uit de voeten, maar later zat ik thuis tegen een groen dollarteken op een verder leeg scherm aan te kijken. Zo zag het internet er toen uit: geen web, geen plaatjes, alles moest met ondoorzichtige commando’s.” Bron: Red de stad! door Romana Abels Trouw (6 april 2001)

Cyberreputatie

DDS was een belangrijk element in de cyberreputatie van de stad Amsterdam en was van economische belang. Lees: Opkomst, Ondergang en Herrijzenis van de Digitale Stad. Interview met Marleen Stikker, door Geert Lovink.

Reineke van Meerten, destijds projectmanager Telematica Stimuleringsbeleid van de gemeente Amsterdam, vertelde in 2006 in het interview 'Elektronische overbrugging van ‘de kloof’', BMC, Jaargang 6, nummer 2 2006:

“Iedereen dacht dat de ‘Digital City’ van de gemeente was. We hebben er internationaal zeer goede sier mee gemaakt.”

“Met stijgende opwinding had Reineke van Meerten geluisterd naar de jongelui die aan haar bureau waren verschenen. Zij schetsten voor haar De Digitale Stad, een computernetwerk, aangesloten op een wereldwijd ‘iets’ dat ‘internet’ heette en waarin Amsterdam zou worden omgetoverd tot een virtuele stad. Op elektronische ‘pleinen’ zouden Amsterdammers elkaar en hun bestuurders opzoeken om te discussiëren over actuele vraagstukken en via ‘postkantoren’ zou in ‘e-mails’ vrijelijk en razendsnel informatie verspreid kunnen worden. Onafhankelijk van plaats, tijd en sociale status. In die ‘cyberspace’ zou de vermaledijde kloof tussen bestuur en burgers kunnen worden geslecht. Het project De Digitale Stad beantwoordde aan het gemeentelijke beleidsdoel om bestuurlijke vernieuwing te relateren aan moderne media. De subsidieaanvraag voor het inrichten van De Digitale Stad (DDS) werd tot tweemaal toe gehonoreerd met 100 duizend gulden.”

“DDS werd zelfs wereldnieuws. Van Meerten: ‘We gingen op presentatietoernee. Ik herinner me er een bij de Raad voor Europa en een bij een ander Europees overleg in Parijs. Zelfs uit Washington kwam een uitnodiging. Iedereen dacht dat de ‘Digital City’ van de gemeente was. We hebben er internationaal zeer goede sier mee gemaakt.’” Bron: 'Elektronische overbrugging van ‘de kloof’', BMC, Jaargang 6, nummer 2 2006] (pdf).

De cyberreputatie van Amsterdam werd ook door CNN opgemerkt. In het programma ‘The CNN computer connection’ doet CNN reporter Dick Wilson op 16 juni 1997 verslag uit Amsterdam: ‘Digital Expansion in The Netherlands’.

“Amsterdam is a city building on it’s rich past to create a high tech future. For hundreds of years the city of Amsterdam has been a center of commercial trade, art and education. Now it’s helping point the way in the information revolution too. For 2 reasons. Holland has the highest rate of new internet connections in Europe, and free or low cost internet access and e-mail service for everyone who wants it.”

Technologie
Ook in technologisch opzicht is de DDS bijzonder. Lees wat de internetjournalist van het eerste uur Francisco van Jole schreef over de start van DDS:

“De bouwers van de stad hebben een knap technisch staaltje geleverd. `We hebben met het stadhuis verbindingen gelegd die niemand daar voor mogelijk hield,’ meldt Felipe Rodriguez van Hack Tic trots. Om de stad voor iedereen toegankelijk te maken hebben de bouwers een groot deel van de gebruikte computerprogramma’s in het Nederlands vertaald.” (…) “De opzet van de Digitale Stad is niet nieuw maar ontleend aan het Freenet-communicatiesysteem dat in een aantal steden in de Verenigde Staten met veel succes geëxploiteerd wordt.” Bron: De Digitale Stad van start, Francisco van Jole (de Volkskrant, 15 januari 1994)

Sites die het leven veranderen

Internet bestond op 29 oktober 2009 40 jaar. DDS is volgens het NRC citaat: “één van de vijftien sites die het leven in Nederland (…) veranderden.”
Bron: NRC: 15 sites die Nederland veranderden (22-08-2006). Zie: Techzine.nl