Op 26 mei 1578 vindt in Amsterdam de Alteratie plaats. Het katholieke stadsbestuur wordt in een vreedzame revolutie door protestanten aan de dijk gezet. Drie dagen later wordt de Heilige Stede belaagd. Alles wat aan het door de protestanten zo vermaledijde Mirakel herinnert, wordt vernietigd. Wat er nog uit de inboedel gered kan worden, wordt over de diverse instellingen in de stad verdeeld. Ook een ‘viercante groene kist’ uit de sacristie van de kapel wisselt van eigenaar en verhuist naar het Burgerweeshuis aan de overkant van de Kalverstraat.
De Mirakelkist
Op 22 april 1762 brengt stadshistoricus Jan Wagenaar een bezoek aan het weeshuis om de kist te bekijken. Hij merkt dat zieke weesjes, die er bovenop geplaatst worden terstond genezen. Hij weet het zeker: dit móet de linnenkist wel zijn waarin de mirakelhostie naar de Oude Kerk gebracht is. De twee engelen aan de voorzijde, die een in het haardvuur zwevende hostie aanbidden, zullen Wagenaar daarbij ongetwijfeld in zijn overtuiging gesterkt hebben.
Hij tekent zijn ontdekking op in zijn lijvige, dertien delen tellende 'Amsterdam in zyne opkomst' uit 1762 en rakelt daarmee de belangstelling voor het wonder weer op. Veel, te veel katholieken vinden de weg naar het weeshuis om de mirakelkist te zien. De kist wordt veiligheidshalve naar zolder gebracht om elke vorm van bijgeloof de kop in te drukken.
Aan het einde van de negentiende eeuw gooit Jan Sterck (1859-1941), historicus en medeoprichter van Museum Amstelkring, roet in het roomskatholieke eten. Hij krijgt een document in handen waaruit blijkt dat de vermeende mirakelkist rond 1500 door het Sacramentsgilde aangekocht is. De bron beschrijft hoe twee regenten in 1579 hun nieuwsgierigheid niet langer kunnen bedwingen:
“Op huyden den xx Januarij XVCLXXIX hebben Jan Pietersz. Coeckebacker ende Heindrick Henricxz van Marcken regenten van de Capelle van de heyliger Stede (..) gedaen openen een viercante groene kist toebehorende tsacraments ghilde staende in tsarcristie van de voirn. Capelle ende daer inne bevonden den perchelen van rentebrieven en andere hier naer gespecificeert”.
De kist diende geen heilig maar een praktisch doel. En ook het Sacramentsgilde voerde de
twee hostie-vererende engelen in haar “logo”. Wagenaar is daardoor op het verkeerde been gezet. De mirakelvereerders zijn nu niet alleen een illusie armer maar ook het vuur dat aan het einde van de negentiende eeuw hevig is opgelaaid tussen het Begijnhof en Museum Amstelkring om het bezit van de mirakelkist wordt hierdoor gedoofd.
De documentenkist van het Sacramentsgilde behoort nog altijd het Burgerweeshuis toe maar is in langdurige bruikleen gegeven aan het Amsterdam Museum, dat nu op de oude locatie van het weeshuis huist. Dagelijks trekken tientallen bezoekers langs dit waardevolle museumstuk. Helaas voor eventuele bewonderaars –want ook het Sacramentsgilde heeft een zekere aantrekkingskracht– aanraken is niet langer toegestaan en genezen is daardoor niet meer mogelijk.
2641 keer bekeken