Jan de Beijer, Het Spui met de Oude Lutherse Kerk gezien vanaf de Nieuwezijds Voorburgwal, 1765. Collectie Amsterdam Museum SA_4052

Jan de Beijer, Het Spui met de Oude Lutherse Kerk gezien vanaf de Nieuwezijds Voorburgwal, 1765. Collectie Amsterdam Museum SA_4052

"Voor het derde jaar op rij is er in Amsterdam een Springsnow Festival: een maand vol activiteiten waarin de iep en in het bijzonder de feestelijk dwarrelende iepenzaadjes worden bezongen. Ook nu schenken we aandacht aan deze Amsterdamse boom bij uitstek aan de hand van een schilderij waarop de iep een prominente plaats inneemt.

Op dit schilderij uit 1765 van Jan de Beijer (1703-1780) kijken we uit op het Spui, hoek Nieuwezijds Voorburgwal. Beide waren destijds nog open grachten, die ruim een eeuw later - eind negentiende eeuw - zouden worden gedempt. De gevelrij aan het Spui baadt in de zon, hetgeen veronderstelt dat het om de late namiddag gaat. Rechts in deze rij zien we de zijgevel van de Oude Lutherse Kerk met - zichtbaar onder de sierlijke brug - op de kade ervoor een behoorlijk aantal voetgangers.

Op dit schilderij dragen de bomen wezenlijk bij aan de pittoreske aanblik. De meeste aandacht trekken uiteraard de twee iepen op de voorgrond, die wat schuin sierlijk in de compositie staan. Ter oriëntatie: op de plek van het hoekpand is nu Athenaeum Boekhandel. Rechts in de verte zien we een rij iepen aan het Singel, richting het huidige Koningsplein. Links staat een kastanje in bloei, iets wat min of meer gelijktijdig plaatsvindt met het vallen van de iepenzaadjes.

Dat het in deze voorstelling vooral om iepen gaat, is niet verbazingwekkend. In de achttiende eeuw werd de iep steeds meer dé favoriete grachtenboom, iets wat ten koste ging van de positie van de linde. De iep werd ervaren als statiger, liet op aangename wijze het tintelende licht door, zorgde niet voor plakkerige afscheidingen en kon beter tegen de slechte leefomstandigheden in de binnenstad."

Serie blogs

Vanaf het eerste Springsnow Festival, wijdde Frans ieder jaar een #020today aan dit natuurverschijnsel. In zijn eerste blog hierover op 9 mei 2012 nam hij het iepenschilderij van Hendrik Keun tot onderwerp. Een jaar later op 13 mei 2013 stond ‘een schitterende iep in onze collectie, het resultaat van uiterst vaardig papierknipwerk’ uit 1764 in zijn blog centraal. Het schilderij met de iepen van Jan de Beijer behandelde hij in de blog van 17 april 2014, waaruit vandaag wordt geciteerd. En voor zijn laatste #020today over dit onderwerp in 2015 interviewde Frans Saskia Hoogendoorn, een van de bedenkers van het iepenparfum.

Juist deze serie blogs laat de vindingrijkheid van Frans zien om een onderwerp telkens weer op een andere manier en vanuit een ander gezichtspunt te belichten.

Lees hier het in memoriam.