Zotonic - Atom Feed Module 2024-03-29T06:48:13+01:00 https://hart.amsterdam/nl/ Hart Amsterdammuseum https://hart.amsterdam/rsc/48128 2015-04-14T12:01:07+02:00 2015-03-18T10:24:47+01:00 Linda van Gool https://hart.amsterdam/rsc/7148 #wistjedat: Het Sint Luciënklooster <p>Ooit stond op de plek van het Burgerweeshuis het Sint Luciënklooster. Tot 1578, toen Amsterdam zich aansloot bij Willem van Oranje. Met deze ‘Alteratie’ kwam er een einde aan het katholieke tijdperk in Amsterdam. Het nieuwe, protestantse stadsbestuur nam katholieke gebouwen in beslag en gaf ze een nieuwe bestemming. Zo ook het Sint Luciënklooster. De nonnen hielden zes huisjes in de Sint Luciënsteeg. Op de plek van het klooster kwam het Burgerweeshuis. Wil je meer weten? Klik dan <a href="http://hart.amsterdammuseum.nl/nl/id/47287">hier</a></p> https://hart.amsterdam/rsc/47791 2015-03-04T14:36:57+01:00 2015-03-04T14:06:26+01:00 Linda van Gool https://hart.amsterdam/rsc/7148 RTVNH op bezoek in het museum <p>Naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Waar wezen vroeger speelden’ kwam Saskia van Ooijen van het programma van NH Leeft van RTVNH op bezoek in het voormalig Burgerweeshuis. Conservator Laura van Hasselt vertelt hoe de weeskinderen hier door de eeuwen heen geleefd hebben en wat hier nog van terug te zien is. Ook vertellen oud-bewoonsters Annie Bouwman en Marga Blok hun verhaal. Bekijk <a href="http://www.rtvnh.nl/gemist/tv/425/214883/maandag+02+maart+2015+-+11%253A00">hier</a> het hele intervieuw.</p> https://hart.amsterdam/rsc/46477 2015-11-17T14:44:54+01:00 2014-12-23T16:04:00+01:00 Linda van Gool https://hart.amsterdam/rsc/7148 Het verdwenen souterrain van herengracht 605 <p><strong>Het verdwenen souterrain van Herengracht 605</strong></p> <p><strong>Introductie</strong></p> <p>De entree van het museum is sinds 1975 gesitueerd in het souterrain van het huis, een verdieping die gedeeltelijk beneden het straatniveau ligt, ongeveer op N.A.P.</p> <p><!-- z-media 46479 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Dit was vroeger niet de gebruikelijke plaats om bezoek te ontvangen; oorspronkelijk was het vooral het domein van het personeel. Het was een sober uitgevoerd deel van het huis, waar dagelijks gewerkt werd in de keuken en waar goederen waren opgeslagen. In verband met de ligging direct aan de straat was het zeer goed afsluitbaar; zware tralies beveiligden de vensters, de deuren konden van binnenuit gebarricadeerd worden. Comfort was niet het uitgangspunt; de verlichting was schaars en waarschijnlijk werd alleen het fornuis in de keuken dagelijks opgestookt. ’s Winters moet het in de koude en donkere verdieping onaangenaam toeven zijn geweest; er zijn getuigenissen uit de 40er jaren dat de vloer geregeld blank stond en men op houten vlonders de voeten droog probeerde te houden.<strong>(1)</strong></p> <p>Wanneer het pand in 1896 als museum wordt opengesteld zijn alleen de representatieve vertrekken op de bel-etage en slechts enkele kamers op de eerste verdieping voor het publiek toegankelijk. Aan het souterrain werd van meet af aan minder belang gehecht en dit maakte dat de oorspronkelijke situatie helaas vrijwel ongedocumenteerd bleef.<br /> <br /> Toen er vervolgens voor de exploitatie van het museum een geleidelijk proces van verandering en modernisering begon, wijzigde het souterrain langzaam maar zeker van karakter. Daarbij kwamen vanaf 1930 de aanpassingen ten gerieve van het inwonende Kunsthistorische Instituut zoals een inpandige fietsenstalling langs de westmuur.<br /> In verband met de genoemde verplaatsing van de publieksingang van bel-etage naar souterrain heeft men eind jaren ’60 - begin ‘70 gepoogd de nieuwe entree een historiserend<br /> 18de-eeuws uiterlijk te geven.<br /> Tegenwoordig staat in het souterrain de ontvangst van museumbezoekers centraal; met ruimten voor kaartverkoop, een garderobe, een ontvangstruimte, een cateraarkeuken en een ruimte voor de introductiefilm.<br /> Van het historische interieur is zodoende weinig meer over, op wat verspreide sporen na. Van die sporen volgen hieronder enkele voorbeelden.</p> <p><strong>Algemeen</strong></p> <p>Door plattegronden van het museum uit 1896, 1933, 1953 en 1996 onderling te vergelijken<br /> kunnen enkele opvallende veranderingen geconstateerd worden. Gecombineerd met twee boedelbeschrijvingen uit respectievelijk 1757 en 1895 geeft dit aanwijzingen over de historische indeling en functies van het souterrain.</p> <p><!-- z-media 46480 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --> <br /> <br /> <!-- z-media 46481 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46482 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46483 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> <strong>Gang (S.1)</strong></p> <p>Allereerst moet de bezoeker vanaf de straat twee treden af om door de 19de-eeuwse dubbele voordeuren binnen te komen. Deze deuren stammen waarschijnlijk nog uit de tijd van de laatste bewoners, de familie Willet. In 2007 zijn ze uitvoerig gerestaureerd. De houten constructie, de gietijzeren ramen, de scharnieren en het verfwerk zijn toen onder handen genomen.</p> <p><!-- z-media 46484 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46485 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46486 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46487 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> Het eerste wat men ziet bij binnenkomst zijn de nieuwe marmeren vloertegels van de entree. Vroeger lag daar iets heel anders; volgens de plattegrond van 1953 was het een mozaïekvloer. Daarmee werden waarschijnlijk zgn. mozaïek-cementtegels bedoeld zijn die aan het einde van de 19de eeuw in zwang raakten.<strong>(2)</strong> Verderop, vanaf het trappenhuis halverwege de gang liggen nog wel originele marmeren vloertegels.</p> <p>De meeste bezoekers zal niet opvallen dat ze direct na de voordeuren ongemerkt een veel ouder stel zware paneeldeuren passeren die overdag altijd openstaan.<br /> Ze dateren nog uit de bouwtijd van het pand en kunnen van binnenuit met een kruisend stel sluitbomen afgesloten worden.</p> <p><!-- z-media 46488 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46489 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> Dan volgt een derde paar deuren; dit keer de zeer moderne automatische schuifdeuren die geplaatst zijn bij de meest recente aanpassing van de gang in 2012. De bedoeling hiervan is dat de voordeur de gehele dag uitnodigend kan openstaan zonder dat het personeel in de kou zit.</p> <p>Vroeger werd de kou geweerd door gebruik van tochtdeuren die gewoonlijk dicht werden gehouden. Deze zijn nog steeds aanwezig; zij zijn het vierde paar deuren dat de bezoeker in<br /> de gang passeert. Zij vormden vroeger bovendien de scheiding tussen het voorste deel van het souterrain waar zakelijk bezoek afgehandeld werd en het achterste deel waar het personeel vertoefde. Een vijfde paar deuren tenslotte, dat vlak voor de trap de toegang tot de bel-etage afsloot, bestaat niet meer.<strong>(3)</strong> De marmeren tegels van de gangvloer ter hoogte van de trap vertonen nog de sporen van dat tochtportaal dat tussen 1933 en 1953 verdween (vgl. afb. 2 en 3). Deze vloertegels dateren waarschijnlijk van de aanleg van het trappenhuis rond 1740, voor de toenmalige eigenaar Willem Gideon Deutz.</p> <p>Een fysieke barrière tussen het domein van het personeel beneden en dat van de eigenaren boven is daarmee opgeheven – een afscheiding die tegenwoordig misschien niet meer erg praktisch meer is, maar die wel veel zegt over de vroegere organisatie van het huishouden en ook over de pogingen om de optrekkende kou en mogelijk stank uit het onderhuis te weren.</p> <p><!-- z-media 46490 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46491 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Het valt op, dat het achterste deel van de gangvloer niet vlak is maar enigszins bol staat.<br /> Dit heeft waarschijnlijk te maken met het overkluisde riool eronder, dat dient voor de afvoer van afvalstoffen en overtollig regenwater.<br /> Het riool heeft de vorm van een gemetseld tongewelf en het loopt onder de gehele lengte van de gang tot aan de straat en functioneert nog altijd. Vroeger loosde het via een overloop direct op het open water van de gracht, tegenwoordig zijn we aangesloten op de stadsriolering.</p> <p><!-- z-media 46492 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Het is een bekend probleem in monumentale panden; waar laten we de gas en waterleiding buizen en de bekabeling die benodigd is voor elektriciteit? De aanleg van deze onontbeerlijke infrastructuur leidt helaas vaak tot grove ingrepen in historische panden. In Museum Willet Holthuysen is hiervoor tot twee keer toe het gangplafond in het souterrain verwijderd. Het eenvoudige stucplafond dat in eerste instantie in 1969 moest wijken was mogelijk nog 18de- eeuws. Direct erboven bevindt zich ook nu nog de oker geverfde balklaag uit de bouwtijd van het huis die bestaat uit korte dwars over de gang gelegde balken.</p> <p><!-- z-media 46493 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46494 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Om een bredere kabelgoot te kunnen installeren werd in 1996 (tweede sloop) over de gehele lengte van de gang in al die balken een brede keep gezaagd. Tegenwoordig is het plafond uitgevoerd in strakke gipsplaat met daarin verzonken lichtspots – een totaal ander effect dan de historische verlichting die aan de wand zal hebben gehangen en dus van opzij aanlichtte.<strong>(4)</strong></p> <p>De wanden zijn in 1969 opnieuw betegeld met witjes afkomstig uit het Burgerweeshuis, dat toen gerestaureerd werd tot de nieuwe behuizing van het Amsterdams Historisch Museum. Dit was een vrije interpretatie want de gang was oorspronkelijk alleen in het voorste deel tot aan het plafond betegeld.</p> <p><!-- z-media 46495 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><!-- z-media 52699 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46497 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> <strong>Rechter voorkamer – kaartverkoop (S.2)</strong></p> <p>Direct rechts van de ingang bevindt zich tegenwoordig de portiersloge met de kaartverkoop<br /> aan het bezoek. Er is een moderne balie ingebouwd met dito wandbetimmeringen en winkelkasten.</p> <p><!-- z-media 46498 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46499 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Volgens Ileen Montijn in haar onvolprezen boek ‘Leven op stand’, was deze ruimte traditiegetrouw bestemd als kantoor; een soort spreek- of wachtkamer om bezoekers te ontvangen waarmee de eigenaar niet sociaal verkeerde, zoals leveranciers en ander zakelijk bezoek. En inderdaad wordt in 1895 door notaris A.J.C. Jongejan in de boedelinventaris van Louisa Holthuysen een ‘spreekkamer’ vermeld, wanneer hij op zijn ronde door het huis in het souterrain is beland.</p> <p>Volgens de omschrijving van Jongejan was de kamer voorzien van een kachel met toebehoren en vuurscherm en was ze gestoffeerd met ‘een kleed, eenige gordijnen’ en gemeubileerd met ‘een boekenkast, twee platenkasten, een tafel, canapé, acht crapeaux, vuurscherm, stoel antique, pendule, kandelaren, een sigarenkist, een timmerkist etc.’<strong>(5)</strong> Uit de plattegrond van 1933 blijkt dat de conciërge van het museum er zijn voorkamer had ingericht.<br /> Op de oude kozijnen zijn nog steeds restanten zichtbaar van de scharnieren en sluitbomen van de verdwenen slagblinden – een soort binnenluiken. De blinden zullen ooit de koude en het licht hebben geweerd en de straat aldus hebben buitengesloten.</p> <p><!-- z-media 46500 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> <strong>Linker ruimten (S5-8)</strong></p> <p>Links van de centrale ingang bevinden zich de zware dubbele buitendeuren bedoeld om de<br /> meer volumineuze goederen binnen te kunnen brengen. Vroeger was direct hierachter een grote opslagruimte over de gehele diepte van het pand tot aan de tuin Volgens een boedelinventaris uit 1757 heette het ‘Provisiekelder’ en op de plattegronden van 1896 en 1933 is het nog goed herkenbaar. Deze vroeger onverwarmde bergruimte zal gediend hebben voor de opslag van minder vochtgevoelige waren. De boedelinventaris van notaris Jongejans vermeldt: ‘In de kelder een partij leedige flesschen. fl. 10,-, gangbank, eenige tuintafel(s), stoelen, trappen fl. 38,-, een partij diverse wijnen. fl. 400,-‘ <strong>(6)</strong><br /> De zeer degelijk uitgevoerde oude klampendeuren bezitten nog hun authentieke overslagsloten met diverse grendels en ze draaien op kolossale duimgehengen.</p> <p><!-- z-media 46501 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46502 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>De opslag was Spartaans ingericht; kale gemetselde wanden en een simpele werkvloer die waarschijnlijk met gele klinkers - zgn. IJsselsteentjes - of met plavuizen belegd was. (Vgl. afb. 2) Er zullen waarschijnlijk eenvoudige wandrekken geweest zijn voor opslag, mogelijk ook vaten, liggend op stellingen.</p> <p>Tussen 1930 en 1953 traden veranderingen op; de ruimte werd met tussenwanden verdeeld in een fietsenstalling voor de bezoekers van het Kunsthistorisch Instituut, een kolenhok en een slaapkamer van de conciërge - de laatste twee zouden later samengevoegd worden en een tijd lang porseleindepot van het museum worden. (Vgl. afb. 3 en 4)</p> <p>Tegenwoordig is door verdere compartimentering de garderobe, de cateraarkeuken en de bergruimte ontstaan terwijl het porseleindepot nu de grote ontvangstruimte is. (Vgl. afb. 5). De nieuwgebouwde vitrinewand tegen de westmuur van de ontvangstruimte herbergt tevens een ventilatiekanaal. Aan de tegenoverliggende wand – de gangmuur – hangt nu o.a. een flat screen-tv. Het plafond is afgetimmerd met een moderne beplating, de fel oranje en witte kleurstelling van wanden en houtwerk is niet gebaseerd op een historische uitmonstering.<br /> <br /> <!-- z-media 46503 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> <!-- z-media 46504 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46505 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Nog wel authentiek zijn de zware plafondbalken, de kaarsnissen bij de deuren, de gangdeur en de kozijnen.<br /> <br /> <!-- z-media 46506 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> <!-- z-media 46507 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>De vensters van het souterrain waren in verband met de veiligheid van oudsher voorzien van tralies en in de voorgevel zijn ze nog altijd aanwezig.<br /> Aan de achtergevel zijn ze verwijderd – mogelijk toen er zich de slaapkamer van de conciërge bevond - maar de oude kozijnen vertonen nog altijd de sporen.<br /> Om iets terug te brengen van de oude sfeer en functie van het souterrain zullen de tralies in de kozijnen gereconstrueerd worden. Op basis van de oude gaten konden exact hun plaats, aantal en formaat vastgesteld worden.</p> <p><!-- z-media 46508 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46509 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46510 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> <strong>Rechter achterkamer – de keuken (S.10)</strong></p> <p>De keuken bevindt zich rechts achterin het souterrain, direct onder de eetkamer. Samen met<br /> de proviandkast en de bijkeuken is het de ruimte in het souterrain die tegenwoordig nog de indruk van een historisch interieur geeft, hoewel het vrijwel steeds reconstructies van later datum betreft.<br /> Ook onder de keuken bevond zich oorspronkelijk een kelderruimte met een tongewelf. Daar is weinig méér over bekend dan wat de opnametekeningen uit 1953 ons laten zien.</p> <p><!-- z-media 46511 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>In datzelfde jaar is de kelder gesloopt in verband met de aanleg van een moderne stookkelder voor de nieuwe centrale verwarmingsinstallatie (K.1).</p> <p><!-- z-media 46512 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> Hoewel het dus nauwelijks te verifiëren valt bij gebrek aan tastbare overblijfselen, zal er oorspronkelijk een open kelder zijn geweest, toegankelijk vanuit het souterrain via de deur tussen de keuken en de trap (vgl. afb. 12). Mogelijk was er tevens een zgn. gesloten (rein)waterkelder, waarin regenwater werd opgevangen. Dat water kon dan met handpompen naar de keuken en zelfs naar de eerste verdieping opgepompt worden.<strong>(7)</strong><br /> Bij het uitgraven van de nieuwe stookkelder heeft men zich dwars door de keukenvloer een weg gebaand. Vaste interieuronderdelen zoals het fornuis, de schouw, de wandkasten en het aanrecht moesten daarbij het veld ruimen. In de plattegrond van de bestaande situatie uit ’53 is gearceerd wat gesloopt ging worden. Interessant is in dit verband de notitie in diezelfde tekening welke vooruitloopt op de geplande reconstructie na de sloop; ‘wordt ingericht als oud hollandse keuken marmer vloer’.</p> <p><!-- z-media 46513 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Zeven jaar later in 1960, werden in de keuken onder leiding van architect Bart van Kasteel diverse vaste onderdelen gereconstrueerd in een vroeg-18de-eeuwse stijl. Dat men zich hierbij liet leiden door de historische situatie blijkt wel uit de overeenkomsten met de plattegronden uit 1896 en 1953.</p> <p>De wandkasten en schouw kwamen in de ontwerpen van de architect vanaf 1960 in een vernieuwde uitvoering weer min of meer op hun oude plek terug. Moderne aanpassingen zoals de convector van de centrale verwarming en een ontluchtingskanaal voor de c.v. kelder werden in de nieuwe aanrechtkast ingebouwd. De nieuw geplaatste pomp en gootsteen functioneren echter niet meer, ditzelfde geldt voor de schouw zonderschoorsteenkanaal. De reconstructie is vooral een sierinterieur, bedoeld voor het visuele effect.<br /> Zo is de westmuur tussen de keuken en de gang, eind zestiger jaren verfraaid met een tegeltableau (KA 10303) dat ooit om de schouwkap van een boerderij in Zeeuws-Vlaanderen zat. (Vgl. blog H. Vreeken. <a href="http://http://hart.amsterdammuseum.nl/ca/id/14973">http://hart.amsterdammuseum.nl/nl/id/38113</a> invasie-in-1799)</p> <p><!-- z-media 46514 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>De voorzijde van de schouwkap, de overhoekse delen en de zijden werden hier in één vlak gemonteerd tot een 3 m. breed tableau. Omdat de beschikbare wand daarvoor te klein was, is bij die gelegenheid een bestaande deuropening naar de gang dichtgemetseld. De deur en het kozijn die daarbij verwijderd werden, zijn hergebruikt in de zuidoost hoek van de keuken, voor het gangetje achter het trappenhuis.<br /> De vloer van de keuken is in 1960 belegd met een patroon van nieuwe witmarmeren en zwarte hardstenen tegels, het is onbekend of hier een historisch voorbeeld gevolgd is.</p> <p><!-- z-media 46515 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Bij de reconstructie van 1960 werden tenslotte om onduidelijke reden de grenen balken- en plankenzoldering volledig ontdaan van verf.<br /> <br /> Deze enorm arbeidsintensieve maatregel is tijdens de renovatie in 1996 weer ongedaan gemaakt. Alle houtwerk is toen in een gele eenheidskleur met alkydharsverf geschilderd. Dit was destijds de haalbare benadering van het originele licht-oker dat was aangetroffen op de bijkeukendeur, één van de weinige niet afgeschraapte houten onderdelen van de keuken.</p> <p>Om de bezoeker de gelegenheid te geven even uit te rusten bij een kop koffie is de keuken sinds 2012 volledig opengesteld voor het publiek. Men kan nu vrijelijk rondlopen in de stijlkamer van 1960. Om dit mogelijk te maken moesten wel enkele kwetsbare stukken verwijderd worden, zoals de keukentafels en stoelen. Deze zijn vervangen door nieuwe tafels en stoelen die geïnspireerd zijn op negentiende-eeuwse modellen.<br /> Zo is o.a. de centrale tafel een kopie van een tafel uit de collectie van Kasteel Amerongen (vervaardigd door André ten Broecke - Jachtwerf Claessen, Zaandam ,Willem Boom - SBS Schilders, Hillegom en ondergetekende).<br /> Op deze manier is het keukeninterieur niet alleen toegankelijker maar ook meer in lijn met de tijd van de familie Willet-Holthuysen.</p> <p><!-- z-media 46516 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> <!-- z-media 46517 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><strong>Personeel</strong></p> <p>Hoewel niet erg gerieflijk, werd het kille en schemerachtige souterrain van oudsher wel<br /> degelijk bewoond. Waarschijnlijk huisde hier vooral het mannelijk personeel. Personeelsadvertenties van de familie vragen soms om een huisknecht en een oppasser<br /> ‘ervaren in lamp- en tafeldienen en andere huishoudelijke bezigheden’. We komen ze als<br /> ‘huisbewaarder’, ‘bediende’, ‘koksbediende’ en ‘huisknecht’ ook tegen in het bevolkingsregister. In de boedelinventaris van 1895 is er sprake van een ‘Knechts kamer’ voorzien van ‘bed met toebehoren, ledikant met toebehoren, tafel, stoel, eenige lampen.’ en een ‘Koepelkamertje’ met een ‘kachel met toebehooren, vier stoelen, een tafel.&#39;<strong>(8)</strong> Dit zou kunnen betekenen dat twee knechts het kamertje naast de trap (S.4 ) als slaapvertrek deelden en dat de erkerkamer (‘koepelkamer’) als dagverblijf functioneerde (S.13).<br /> Deze bewoning werd gedurende de begintijd van het museum van ca. 1896 tot 1945<br /> voortgezet door drie opeenvolgende conciërges met hun gezinnen. Zij maakten gebruik van de rechter voorkamer en de keuken, terwijl de linker achterkamer als slaapkamer diende en ook de erkerkamer in het verlengde van de gang gebruikt werd. De voormalige knechtskamer werd een ‘waschhok’ voor de gezinnen. Later werd die ruimte omgebouwd tot klokkendepot en tegenwoordig is het een facilitaire ruimte met beveiligingsapparatuur. Een belangrijke taak van de inwonende conciërge was het stoken van de kachels van het museum. Hieraan kwam een eind toen in 1954 centrale verwarming werd aangelegd in het pand. Met name toenmalig directeur Sandberg heeft hiervoor geijverd; de oude kolenkachels werden gezien als brandgevaarlijk en vormden een bron van vervuiling. De consequenties van deze modernisering waren echter niet gering; niet alleen moest de stookkelder zoals eerder vermeld door de keukenvloer uitgegraven worden, ook werd toen een nieuw schoorsteen kanaal opgemetseld door alle bouwlagen van het huis tot ruim boven het dak. Dit hield in dat de originele schouwen en het oude schoorsteenkanaal gesloopt werden. En hoewel genoemde schouwen in de loop der jaren weer zouden worden teruggeplaatst, moesten ze daarbij qua formaat en positie worden aangepast aan het nieuwe schoorsteen- en ventilatiekanaal van de c.v.-installatie. In alle kamers verschenen bovendien radiatoren onder de vensters, elk voorzien van dubbele leidingen die door vloeren en plafonds werden geboord. Op termijn zou de centrale verwarming onverwacht problematisch blijken voor de collectie, door de uitdroging en krimpschade die vanaf dat moment optrad.</p> <p><strong>Samenvatting</strong></p> <p>Na een lange periode van veronachtzaming waarin huisvesting van de conciërgegezinnen,<br /> stalling van fietsen en dergelijke de voorrang kregen, bereikte de omgang met het souterrain letterlijk en figuurlijk een dieptepunt toen in 1954 de kelder en de keuken gesloopt werden bij de aanleg van een moderne stookkelder voor de centrale verwarming.<br /> Vanaf 1960 kenterde het beleid in zoverre dat het souterrain voorzien werd van een meer passende historiserende inrichting in de keuken, wat vanaf 1969 werd uitgebreid naar de gang. Ook dit bracht echter voor het originele interieur dramatische verliezen met zich mee zoals een kaal geschraapt keukenzoldering, een dichtgezette keukendeur, het gesloopte stucplafond van de gang, de verwijderde mozaïektegels uit de entree.<br /> In 1996 werd een technische renovatie van het pand aangegrepen om diverse ruimtes grondig te moderniseren. De voormalige knechts kamer naast de trap werd opgeofferd voor een facilitaire ruimte naast de portiersloge, terwijl de ingang is veranderd in een gereconstrueerde voorraadkast.<br /> <br /> <!-- z-media 46518 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --><br /> <br /> De opslagruimte linksachter werd ontvangstruimte en daarbij verbouwd met vitrines langs de wanden. Hierbij werd ook een ventilatiekanaal vanuit de cateraarkeuken in de ontvangstruimte geïnstalleerd. Dit kanaal voert nu dwars door het bijgebouwtje aan de tuinzijde waar vroeger mogelijk een werkruimte of de buitenplee voor het personeel was.</p> <p><!-- z-media 46519 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><!-- z-media 46520 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --> <br /> <br /> De gang werd voorzien van alweer een nieuw plafond. In 2012 was het tijd voor een opknapbeurt waarbij de nadruk vooral lag op een gezelliger aankleding van het souterrain. Dit uitte zich in kleurig gedessineerd behang in de publieksruimten, een vast vloertapijt en een gangloper, nieuwe zithoeken, dito gordijntjes en vazen met kunstbloemen.</p> <p>Het resultaat van een 120 jaar museum in het souterrain is verwarrend. Het is de optelsom van nogal uiteenlopende visies en dat levert geen samenhangend geheel op. Bij iedere aanpassing van deze verdieping gingen bovendien bijna onvermijdelijk delen van het originele interieur verloren. Het huidige souterrain vertoont daardoor nog maar weinig van de dagelijkse omgeving van het personeel van de laatste bewoners. Dat is jammer, want personeel speelde een belangrijke rol in het huishouden van de familie Willet-Holthuysen.</p> <p><strong>noten</strong></p> <p><em>1. Gedurende de bezettingsjaren ’40-’45, lukte het niet goed het waterpeil constant te houden. Vr. mededeling Hr. Bekker.</em></p> <p><em>2. M. Baeck, ‘Cementtegels: een verkenning’, in: Over de vloer, met de voeten getreden erfgoed, Waanders, Zwolle, 2008, pp. 262-273.</em></p> <p><em>3. Mogelijk is één der trapportaal-deuren hergebruikt in een nieuw kozijn in het achterste deel van de gang.</em></p> <p><em>4. Vergelijk daarvoor bijvoorbeeld de gereconstrueerde wandlampen in het museum Ons’ Lieve Heer op Solder.</em></p> <p><em>5. Vgl. Inventaris van Sandrina Louisa Geertruida Holthuysen, weduwe A. Willet, overleden 30 januari 1895, opgemaakt door notaris A.J.C. Jongejan, 4 en 5 maart en 5 april 1895. GAA, NA toeg. nr. 5075, inv. nr. 23782.</em></p> <p><em>6. Zie noot 3.</em></p> <p><em>7. Met dank aan D. de Roon, bouwhistoricus Bureau Monumenten en Archeologie Amsterdam. In de zgn. antiquekamer (1.11) op de eerste verdieping bevindt zich nog een origineel pompmechanisme, dat een reservoirtje in de gangkast ernaast vulde.</em></p> <p><em>8. Zie noot 3.</em></p> https://hart.amsterdam/rsc/46408 2015-03-18T10:50:41+01:00 2014-12-23T13:12:56+01:00 Linda van Gool https://hart.amsterdam/rsc/7148 Feestelijke opening sportpark Buiksloterbanne <p>Op 23 november werd het vernieuwde sportpark <a href="http://www.dvcbuiksloot.nl/">Buiksloterbanne</a> geopend door Coby van Berkum. In haar toespraak vertelt ze kort over de situatie toen ze begon: “Toen ik in 2010 aantrad als stadsdeelbestuurder telde Noord 10 sportparken en 11 voetbalverenigingen. Dat waren er teveel. De complexen werden onvoldoende bespeeld, sommige clubs hadden moeite het hoofd boven water te houden en het aantal vrijwilligers nam af.”</p> https://hart.amsterdam/rsc/45910 2014-11-21T13:10:42+01:00 2014-11-21T13:07:30+01:00 Linda van Gool https://hart.amsterdam/rsc/7148 &#39;Home to 400&#39; zoekt verhalen <p>Op 21 november 2014 is de verhalensite <a href="http://hometo400.com/">‘Home to 400’</a> gelanceerd. Het biedt een platform aan verhalen van studenten, werknemers en bezoekers van het bijzondere <a href="http://www.hotelcasa400.nl/nl/index.html">Hotel Casa 400</a>. De website bevat video’s, fotogaleries, lange verhalen en Q&amp;A’s van beroemde en minder beroemde mensen van Casa 400 van de afgelopen 57 jaar, maar de zoektocht naar verhalen is nog niet voorbij. Doe jij ook mee?</p> https://hart.amsterdam/rsc/45480 2014-11-05T16:34:09+01:00 2014-10-29T16:21:06+01:00 Linda van Gool https://hart.amsterdam/rsc/7148 Eerste filmbeelden Amsterdam gedigitaliseerd <p>De films komen uit de eigen collectie van het <a href="https://www.eyefilm.nl/">EYE</a> en zijn met de hand gereinigd, gerestaureerd en gedigitaliseerd. Het project ‘Breng Amsterdam in Beeld’ werd door crowdfunding gefinancierd en de films zijn nu te zien op de website van EYE.</p> https://hart.amsterdam/rsc/45472 2015-03-18T10:51:00+01:00 2014-10-29T13:26:18+01:00 Linda van Gool https://hart.amsterdam/rsc/7148 Maak het voetbal weer van de supporters <p>De aflevering van <a href="http://tegenlicht.vpro.nl/">VPRO Tegenlicht</a> van zondag 26 oktober vertelt het verhaal van voetbalsupporters die zich verzetten tegen de overnames van hun club. Het wordt omschreven als een strijd tegen de ongelijkheid.</p> https://hart.amsterdam/rsc/45445 2015-06-17T17:45:16+02:00 2014-10-28T17:28:02+01:00 Linda van Gool https://hart.amsterdam/rsc/7148 Amsterdam is 739 jaar oud geworden Er was groot feest in Amsterdam! De stad is namelijk 739 jaar oud geworden en dat werd groots gevierd in het Amsterdam Museum. Alle Amsterdamse kinderen en hun families waren uitgenodigd voor een echt verjaardagspartijtje met taart, muziek en verschillende activiteiten. <p>De binnenplaats van het museum was vol met feestvierende kinderen. Onder het genot van een speciale cupcake vertelde directeur Paul Spies over Amsterdam en de verjaardag. Natuurlijk kon ‘Lang zal ze leven’ en het speciaal voor Amsterdam geschreven verjaardagslied niet ontbreken. </p> <p><strong>Amsterdammertje van het Jaar</strong></p> <p>Op deze mooie dag vond ook de kick-off van de Amsterdammertje van het Jaar verkiezing plaats. Deze prijs wordt elk jaar door onder meer <a href="http://www.parool.nl/">Het Parool</a> uitgereikt aan een kind dat zich belangeloos inzet voor zijn mede-Amsterdammers. Vanaf de Verjaardag van Amsterdam kunnen kinderen elkaar nomineren als Amsterdammertje van het Jaar. In januari wordt de winnaar bekend gemaakt in de <a href="http://stadsschouwburgamsterdam.nl/">Stadsschouwburg</a>. De directeur van het museum gaf samen met Sebastiaan Capel (stadsdeelvoorzitter stadsdeel Zuid) het startschot voor de verkiezing door het Issrae te nomineren. Wie wil jij nomineren? Je kan tot 12 december 2014 jouw Amsterdammertje nomineren via <a href="http://www.wikistad.nl/avhj">wikistad.nl/avhj</a>. </p> <p><!-- z-media 45446 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Na de kick-off konden alle kinderen samen een tentoonstelling maken. De kinderen zijn zelf aan de slag gegaan om met hun verjaardagswens voor de stad een prachtig kunstwerk te maken. Deze vormen nu de tentoonstelling &#39;Voor Amsterdam!&#39; en is nog tot eind januari te bewonderen in de wezenkastjes.</p> <p><strong>Een vol programma</strong></p> <p>Maar er was veel meer te doen. Met de verschillende Oud-Hollandse spelletjes zoals touwtjespringen, steltenlopen en spijkerpoepen werd fanatiek meegedaan. Kinderen konden racen tegen papa of broertje en met een volle stempelkaart kregen ze een extra prijs. Bij de Kiekjeskast konden bezoekertjes alleen of met de hele familie op de foto. Door extra accessoires, zoals brillen, hoeden, snorren en mutsen van toen tot nu leken ze net op een van de karakters die je in het museum kan vinden. Klik hier voor alle foto’s van <a href="https://www.flickr.com/photos/ahmamsterdam/sets/72157648999463925/">de Kiekjeskast</a>.</p> <p><!-- z-media 45449 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>Ook kon er natuurlijk een bezoekje worden gebracht aan het museum, met <a href="http://www.amsterdammuseum.nl/het-kleine-weeshuis-2">Het Kleine Weeshuis</a>, <a href="http://www.amsterdammuseum.nl/amsterdam-dna">Amsterdam DNA</a> en het <a href="http://amsterdammuseum.nl/pakhuis-van-de-wereld">Pakhuis van de Wereld</a>. Er was genoeg om over de geschiedenis van Amsterdam te leren. En ook aan de voetbalfans was gedacht met <a href="http://www.amsterdammuseum.nl/voetbal-halleluja">&#39;Voetbal Halleluja!&#39;</a>. Kortom: een geslaagde en feestelijke dag!<br /> <br /> Klik hier voor alle <a href="https://www.flickr.com/photos/ahmamsterdam/sets/72157649017890645/">foto&#39;s</a></p> https://hart.amsterdam/rsc/45316 2015-06-17T17:47:54+02:00 2014-10-20T18:31:17+02:00 Linda van Gool https://hart.amsterdam/rsc/7148 Schilderijen door het dak van de Hermitage Vandaag werden, in de aanloop naar de opening van de tentoonstelling ‘Hollanders van de Gouden Eeuw’ in de Hermitage Amsterdam, grote groepsportretten verhuisd. Vanwege de grote afmetingen (het grootste doek is ruim 3 bij 6 meter) konden ze door geen enkele deur naar binnen. Ze werden dan ook, onder toeziend oog van de vele aanwezige pers, met een hijskraan door het dak getakeld. <p>Het dak van de <a href="http://www.hermitage.nl/nl/">Hermitage Amsterdam</a> was speciaal voor deze verhuizing aangepast. Het betrof een precieze operatie, voor de grootste schilderen was het takelen centimeterwerk. De verhuizing was zorgvuldig voorbereid, waarbij intensief is samengewerkt tussen de musea, kunsttransporteur Crown en technisch specialisten. Ook zijn alle kisten op maat gemaakt en berekend op de krachten die het takelen met zich meebrengt. De schilderijen met kist wegen namelijk tussen de 200 en 250 kilo!</p> <p><!-- z-media 45317 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p>De in totaal 15 schilderijen die door het dak getakeld moeten worden, zijn afkomstig uit collecties van het <a href="http://amsterdammuseum.nl/">Amsterdam Museum</a> en het <a href="https://www.rijksmuseum.nl/">Rijksmuseum</a>. Maar zelden ondergaan deze gigantische schilderijen zo’n grote verhuizing. </p> <p><!-- z-media 45318 {"align":"block","size":"middle","crop":"","link":""} --></p> <p><strong>Over ‘Hollanders van de Gouden Eeuw’</strong><br /> Vanaf 29 november 2014 is in de Hermitage Amsterdam de tentoonstelling ‘Hollanders van de Gouden Eeuw’ te bezichtigen. Dertig reusachtige groepsportretten illustreren het verhaal van het voor Nederland zo typerende burgerschap. Deze ‘broers en zussen’ van <em>De Nachtwacht</em> zijn uniek in de wereld en vanwege hun formaat zelden te zien. Dankzij een bijzonder samenwerkingsverband tussen het Amsterdam Museum, het Rijksmuseum en de Hermitage Amsterdam worden deze meesterwerken de komende maanden zichtbaar gemaakt voor een groot en internationaal publiek. Kijk voor meer informatie over de tentoonstelling en het project op: <a href="http://www.hollandersvandegoudeneeuw.nl">www.hollandersvandegoudeneeuw.nl</a> en volg de ontwikkelingen op de voet via de <a href="https://www.facebook.com/portraitgalleryofthegoldenage">Facebookpagina</a>.</p> <p><em>Beluister radiofragmenten met toelichting op de verhuizing door depotbeheerder Arie Zeiss op de <a href="http://www.radio1.nl/item/231550-De%20Ochtend%20van...depotbeheerder%20Arie%20Zeiss%20van%20Amsterdam%20Museum.html">website van Radio 1</a>.</em></p>