Jodenmanussie

Verteller: Frits Slicht Frits Slicht
Auteur: Frits Slicht Frits Slicht
Zeeburg

Een klein onderzoek naar de achtergrond van het begrip Jodenmanussie.

Het jodenmanussie. Joodse begraafplaats Zeeburg in het tegenwoordige Flevopark<br />Voetballende jongens tussen de zerken in 1947.<br />Bron: Beeldbank, Stadsarchief Amsterdam.

Het jodenmanussie. Joodse begraafplaats Zeeburg in het tegenwoordige Flevopark
Voetballende jongens tussen de zerken in 1947.
Bron: Beeldbank, Stadsarchief Amsterdam.

Alle rechten voorbehouden

Tot op heden is er geen passende verklaring voor het woord ā€˜Jodenmanussieā€™. Er is niemand die kan aangeven waarom er voor de Joodse begraafplaats op Zeeburg het begrip Jodenmanussie wordt gebruikt.
Ik ben daarom maar op zoek gegaan naar en in een etymologisch woordenboek.
Het woord ā€˜Jodenmanussieā€™ komt niet voor, wel het begrip ā€˜manussieā€™. Ik heb in totaal vier van die dikke woordenboeken in mijn handen gehad. De meest opvallende verklaring voor het woord ā€˜manussieā€™ is dat het ontleend zou zijn aan het zigeuner woord voor mens: manuÅ”.
Overigens wordt deze verklaring in andere woordenboeken als zijnde niet realistische gezien. Het zou overigens wel mooi en passend zijn. Op de begraafplaats liggen 'Joden-menschen'. Helaas niet zo aannemelijk.

De overige etymologische woordenboeken geven een meer plausibele verklaring voor het begrip ā€˜manussieā€™. Manussie zou ontleend zijn aan het Latijnse woord: manus of hand. In dit geval zou het om een schertsend gebruik gaan. Het zou dan gaan om het verkopen van allerlei waren (zie bijvoorbeeld de ā€œmanusje-van-allesā€- winkeltjes) of om iemand die allerlei verschillende bezigheden bij de hand heeft. Deze laatste verklaring is afkomstig uit het etymologisch woordenboek van de Amsterdam University Press (2007 en met als hoofdredacteur Dr. Marlies Philippa).

Hier liggen dus mensen begraven die allerhande zaken bij de hand hadden. Het waren kleine handelaren, venters, handwerkers, scharrelaars, noem maar op.

Alle rechten voorbehouden

3568 keer bekeken

5 reacties

Voeg je reactie toe
Channa Kistemaker

Joden Manussie

Beste Frits,

Ik heb wel een idee hoe de plek aan die mysterieuze naam komt. Van 1859 tot 1888 woonde in een huisje op de rand van de begraafplaats een beheerder, die onder andere tot taak had de begraafplaatsĀ vrij te houden van indringers. De plek lag afgelegen en er zijn nogal wat anekdotes over ongeregeldheden en pesterijen, waarbij de jeugd van Oost een rol speelde. Mijn intuĆÆtie zegt dat de man een soort boeman-functie had, maar datĀ hij ondertussen weinig gezag uitstraalde. Misschien was hij ook klein van stuk.

Deze man heette Emanuel ("Manus") Verduin, die door de buurtbewoners wellicht "Joden Manussie" werd genoemd. Zoals dat in verbasteringen wel meer gebeurt, is de naam van de man op de plek overgegaan.

Vriendelijke groet,

Channa Kistemaker (De Mokumse Geniza)

ANS KELLER-EIJZINGA

JODEMANESI

IK BEN IN DE INDISCHE BUURT GEBOREN 1940, WIJ WISTEN NIET BETER DAN HET JODE MANESI ENHET ZWARTE PAATJE WIJ GINGEN DAAR ALTIJD OVER HEEN ALS WE NAAR HET 5 CENTEN BAD GINGEN, WE GINGEN DAAR IN DE SLOOT OOK VISSEN op BULLEKOPPIES(KIKKERVISJES)OF BOTERBLOEMETJES PLUKKEN OM DAAR EEN HAAR KRANS VAN TE MAKEN ,MET ANDERE WOORDEN HET WAS VOOR ONS EEN SOORT SPEELPLAATS.

Fred

Jodenmaussie

In mijn tijd hete het ook al zo waarom ?
Wij gingen er altijd op spelen bij de muur langs de Valenteinkade ik woonde zelf in de Cemarangstraat 3
Aardappels poffenz enz
Zat op de Elthetoschool

Miriam Berthauer

Jodemanussie

Ik kom niet verder dan het Latijnse woord "manes". Dat betekent "schimmenrijk". Overigens zou ik niet weten hoe een Latijns woord in een gewone arbeiderswijk (ben er zelf geboren, hoor!) gemeengoed is geworden.

Piet Joon

Jodenmanussie

Omdat ik ook nieuwsgierig was naar de oorsprong van het woord Jodenmanussie en ben ik daarnaar op zoek gegaan op internet.
Ik vond ergens (Wiki?) het woord "manus" waarvan 1 van de (minder bekende) betekenissen is "menigte": een grote groep mensen dicht bij elkaar. Dat vind ik wel toepasselijk voor een Joods kerkhof waar mensen dicht opeen begraven liggen. Natuurlijk is een andere verklaring mogelijk dus ook ik blijf nieuwsgierig naar andere suggesties. Hoe meer suggesties, hoe meer kans op de meest originele uitleg.

Groeten aan alle bekenden.