Langs en over het Zwarte Weggetje

Verteller: Oude muur van de Joodse Begraafplaats. Wil Wickel
Auteur: Frits Slicht Frits Slicht
9 Reacties
Flevopark, Indische Buurt , Zeeburgerdijk

Ik gebruikte dit weggetje om bijvoorbeeld naar de verhoogde Zeeburger sluizen te lopen, maar ook voor het driecenten bad of de botenstalling.

Het 'zwarte weggetje' in 2011. Nog steeds loopt er tussen de twee delen van de oude Joodse begraafplaats Zeeburg een pad. Zwarte voeten krijg je er niet langer.<br />Foto: F.Slicht

Het 'zwarte weggetje' in 2011. Nog steeds loopt er tussen de twee delen van de oude Joodse begraafplaats Zeeburg een pad. Zwarte voeten krijg je er niet langer.
Foto: F.Slicht

Alle rechten voorbehouden

Het openbare zwarte weggetje was verhard met aangestampte cokes van de Oostergasfabriek. In de zomer kregen vooral kinderen ontzettend zwarte voeten. Vaak liepen ze op blote voeten in open sandalen met van die onverslijtbare spekzolen. Het was niet uit weelde dat ze op dit soort sandalen liepen, armoede was volop aanwezig in de jaren dertig.
ā€˜Beter gesitueerdenā€™ spraken trouwens over ā€˜het zwarte paadjeā€™. Het zwarte weggetje begon onderlangs bij de Zeeburgerdijk, bij het lage gedeelte van het eerste deel van de begraafplaats. Vanaf het hogere deel van de Kramatweg en het hogere deel van de Zeeburgerdijk zag je het weggetje lopen, vanaf het brede groene talud aflopend naar het polderpeil van de begraafplaats.

Het zwarte weggetje eindigde op een stuk opgespoten land vol met hobbels en kuilen. Ik gebruikte dit weggetje om bijvoorbeeld naar de verhoogde Zeeburger sluizen te lopen, maar ook voor het driecenten bad of de botenstalling.
Die botenstalling lag bij het ā€œBovendiepā€, een toen nog grote en mooie recreatieplas die groot genoeg was om er zeilraces te houden. Het Merwedekanaal was in die jaren trouwens nog erg smal. Als Amsterdam-Rijnkanaal werd het kanaal wel drie keer zo breed. Dat ging wel ten koste van het mooie ruime Bovendiep. Waar het zwembad lag, noemde men toen het Beneden Diep (het Nieuwe Diep).

In de jaren dertig kon de professionele zeilvrachtvaart nog ongehinderd tot in Utrecht de vrachten vervoeren. Ik heb nog diverse grote zeiltjalken gezien met soms wel hele gezinnen aan boord. Vaak hadden ze nog geen motorstuwing. Van jong tot oud hing dan soms aan de jaaglijn als er geen wind of juist tegenwind was. Ik vond dat erg zielig. Het was erg hard werken voor wel heel weinig beloning. Deze schepen worden tegenwoordig als waterwoningen (woonschepen) gebruikt en vallen vaak onder de monumentenwet.

Alle rechten voorbehouden

3070 keer bekeken

Bekijk meer afbeeldingen

Kaart van de DOW uit 1934. Deze kaart uit 1934, van de Dienst Openbare Werken, geeft een beeld van de Joodse (Israƫlitische) begraafplaats. Tussen het meest noordelijke- en het middengedeelte (het zuidelijke deel is niet zichtbaar) lag het zwarte weggetje. <br />Bron: Gemeentearchief Amsterdam.

Kaart van de DOW uit 1934. Deze kaart uit 1934, van de Dienst Openbare Werken, geeft een beeld van de Joodse (Israƫlitische) begraafplaats. Tussen het meest noordelijke- en het middengedeelte (het zuidelijke deel is niet zichtbaar) lag het zwarte weggetje.
Bron: Gemeentearchief Amsterdam.

Alle rechten voorbehouden

9 reacties

Voeg je reactie toe
Ad Tolhuijs

Witte en Zwarte weggetjes

Ad Tolhuijs, BĆ¼rglen, Zwitserland

10 augustus 2020

Ja, ik woonde op Kramatweg 36, dus daar waar het zogenaamde Witte weggetje begon en tegen het einde naar beneden liep naar de sloten om het middelste "Jodenmanussie" waar ik nog in de oorlog met een buurmeisje wier vader bij de NSB was, stekelbaarsjes en bullekoppies visten die wij dan thuis in grote glazen vazen hielden die als aquarium dienst moesten doen. Langer dan een paar dagen hielden wij ze nooit, maar gaven ze dan weer de vrijheid. Tussen het middelste en het oostelijke ManussieĀ liep dan het Zwarte weggetje naar de volkstuintjes (sinds na de oorlog). Daarna kwam je op wat menĀ men "het opgespoten land" noemde, waar wij vanaf de laatste jaren 40 tot in de jaren 50 fikkies stookten en aardappelen piepten.Ā 

Wij hadden op de kramatweg geen tegenoverburen en dus vrije zicht over het plantsoen naar het Witte weggetje en al die bomen die de plantsoenen omsloten. Op een ochtend nog vrij vroeg in de oorlog ontdekte ik een nieuw bord aan het begin van het Witte wegetje nauwelijks 50 meter van ons raam. Er stond op Verboden voor Joden. Dat was een deprimerende geschiedenis. Dat bord bleef tot de bevrijding staan toen een stelletje jonge mannen het uit de grond kregen als teken van "het einde" van de ellende die oorlog heette.Ā 

Ā 

Jaap Snoek

Zwarte weggetje

Het weggetje op de foto is wel degelijk zoals wij het noemden het zwarte weggetje het liep en loopt trouwens nog van af direct bij de hoofdpoort links af voor het jodemanesie langs tot einde bij de ingang van het openluchtzwembad het Flevoparkbad,met aan weerszijden een sloot,in de sloot langs het jodemanesie gingen wij altijd vissen op prachtige grote vorens,zeelt en alles wat maar happen wilde,het slootje aan de andere kant zat vol met bullekoppies en stekelbaarsjes en was ook veel ondieper,nu is het totaal verwaarloosd net zoals de hele Indische buurt een grote getto is geworden en kan je er niet eens meer lopen jammer want het was een heel leuk stukje nostalgie.

Anneke Koehof

Re: Zwarte weggetje

Boy Zoet:
Frits, de foto die bij het artikel staat is niet het zwarte weggetje maar de verbinding tussen het pad, vanaf de Baweanstraat, naar dit getoonde pad wat dan weer aansluit op het pad wat achter het hekkepoortje loopt naar het zwarte pad. HeHeh ik hoop dat het duidelijk isvan pad naar pad naar pad.
Gr.

Helemaal mee eens!

Henk sodenkanp

Boven diep

In het bovendiep lagen twee zwembaden zwemschool oost en het plashuis.
Zwemschool oost bij de boten haven, en bij de rijdendepont bij de diemerlaan kon je naar de overkant daar lag het plashuis, waar het zelfs in de winter gezellig was.

mary

vroeger

Mijn jeugd heeft zich ook een groot deel in de Indische buurt afgespeeld ,Alles komt mij nog heel bekent voor ,zoals,de Zeeburgersluis en Amsterdam Rijnkanaal ,Zwembad
Zelfs de Baweanstraat daar heb ik gewoond op 5/ 2hoog ,mooie tijd, mooie woning,rustige buurt ,is niet meer/
In de leeftijd 5/6 jaar kwam ik veel op de kramatweg op logeerpartij meteen naast de ,,Etheto kerk in het huisje woonde mijn tante
Je kon er zo heerlijk onbekommert op je driewielertje fietsen op de stoep,en op de binnen plaats van de kerk ,helaas is veel verdwenen

marimol

kramatweg.

Hai Boy.Wat hebben wij toch geweldig gewoond op de Kramatweg.
De vrijheid en alles in de buurt! Zwemmen ,schaatsen en een prachtig park voor de deur...En er was toch een fietsenwinkel in de javastraat van Wickel? Of heb ik het mis? Gr.Marja.

F.Slicht

Zwarte Weggetje

Het afgebeelde paadje, ligt een stuk ten noordoosten van het Hekkepoortje, in het verlengde (min of meer) van de Kramatweg. Het afgebeelde pad loopt tussen het meest noordelijke (wat er nog van over is tenminste) en het middengedeelte van de begraafplaats.
Kijken naar de afgebeelde DOW-kaart lag dit pad in het verlengde van 'twee paadjes', de ene komend van de Baweanstraat, de andere komend van de Kramatweg.
Zelf heb ik er nooit op gelopen, ik ben daar nog te jong voor (57). Maar ik heb er samen met mijnheer Wickel overheen gelopen.
met dank aan uw reacties en vriendelijke groet,

Boy Zoet

Zwarte weggetje

Frits, de foto die bij het artikel staat is niet het zwarte weggetje maar de verbinding tussen het pad, vanaf de Baweanstraat, naar dit getoonde pad wat dan weer aansluit op het pad wat achter het hekkepoortje loopt naar het zwarte pad. HeHeh ik hoop dat het duidelijk isvan pad naar pad naar pad.
Gr.

H.Huele

Zwarte weggetje

Hallo Frits Slicht.
Heel leuk verhaal over het "zwarte weggetje" ,het is mij erg bekent,ik heb namelijk op de kramatweg 12 gewoond. Alles in je verhaal komt mij bekend voor,zo ook het vijf centen bad, mijn vader is daar nog badmeester geweest. Heel leuk die herinneringen van vroeger.