27 kijkjes in het leven van de wezen
Eeuwenlang speelde het leven van de burgerwezen zich af achter gesloten deuren. Zelfs beroemde kunstenaars die de wezen wilden schilderen, kregen daarvoor geen toestemming. Zo moest schilder Nicolaas van der Waay zich tevredenstellen met het zwart-rode meisjeskostuum dat hij van het Burgerweeshuis kreeg. Voor zijn schilderijen moest hij verder uit zijn eigen fantasie putten. Pas in 1904, vanwege het jubileum van de bouwopzichter, kreeg fotograaf August Stap als eerste toestemming om de wereld binnen de poorten vast te leggen. De 27 foto’s bieden een uniek kijkje in het Burgerweeshuis. Het onderwerp sprak aan, want al snel werden van de foto’s ingekleurde postkaarten gemaakt. Het rood in de kleding van de wezen, het ‘logo’ van het Burgerweeshuis, werd daarbij zwaar aangezet.
Toen: gymnastiekzaal; nu restauratieatelier
Met de tijd mee
Op het eerste gezicht lijkt de tijd in het Burgerweeshuis van 1904 eeuwenlang te hebben stilgestaan. Net als in de zeventiende eeuw dragen de kinderen hun traditionele zwart-rode uniformen. Eten, slapen en leren doen de jongens en meisjes gescheiden van elkaar. Jongens worden opgeleid om te timmeren, meisjes moeten zich toeleggen op huisvlijt. Toch stond de tijd achter de poort niet werkelijk stil en drongen ook hier nieuwe ideeën over opvoeding door. Vooral door de inspanningen van de toenmalige hoofdonderwijzer van de weeshuisschool Jan Stam (1849-1917) werden nieuwe manieren van opvoeden ingevoerd. Dit zien we terug op de foto’s. Op de jongensspeelplaats wordt korfbal gespeeld – een sport die toen nog maar twee jaar bestond – waarbij meisjes en jongens juist samen spelen. Ook nieuw waren het gymnastieklokaal (nu het restauratieatelier), uitgerust met moderne toestellen, en de conversatiezaal voor jongens (nu café Mokum), waar later ook een biljardtafel zou worden geplaatst.
Toen: samen korfbal spelen. Nu: Café Mokum
Van conversatiezaal naar Café Mokum
Toch was het weeshuis ook al in 1904 een instelling van vroegere tijden. Het aantal wezen zou in de loop van de twintigste eeuw snel teruglopen. In 1960 verhuisde het Burgerweeshuis naar het IJsbaanpad, waar het nog tot 1991 als weeshuis functioneerde.
Bekijk het Fotoalbum Burgerweeshuis in de Collectie Online van het Amsterdam Museum.