Italiaanse avond in Amsterdam Noord

Zo’n 25 mensen verzamelden zich in de buurtlokatie: buurtbewoners, kunstenaars, Italiaanse immigranten en mensen van het Amsterdam Museum en het Historisch Centrum Noord. Eerst was er een toepasselijke maaltijd: echte Italiaanse pizza’s. Verzorgd door ‘buurt-pizzeria’ en delicatessenzaak Il Pecorino uit de Van der Pekstraat. Mick Sonnenfeld van Il Pecorino vertelde later op de avond over zijn band met Italië en zijn keuze voor Italiaans eten.

Na de maaltijd werden er twee documentaires vertoond: ADM, muziek van de arbeid en De Spaghettiflat, Little Italy in de Polder. Tussendoor konden de bezoekers nog genieten van Italiaanse koffie. Ook verzorgd door Il Pecorino.

Na het bekijken van de films was er de mogelijkheid om vragen te stellen aan de documentairemaakster Daniele Tasca. Maar zij interviewde eerst Mick Sonnenfeld van Il Pecorino. Hij wil graag eerlijk, authentiek eten verzorgen. Het koken zoals ‘di mama’ doet in Italie sluit daar bij aan. Hij gaf aan dat Italianen de producten in zijn zaak herkennen. Hij beleed ook zijn liefde voor Amsterdam-Noord. En wees dan met name op aanwezigheid van oude sociale verbanden, wat door de komst van allerlei nieuwe mensen tot een interessant sociaal geheel leidt. Sonnenfeld ziet zijn zaak echt als een buurtwinkel. Iets wat goed past in de sociale omgeving die hij schetst van Amsterdam-Noord. Mick kent de Italiaanse keuken van huis uit: de eerste man van zijn moeder was een Italiaanse gastarbeider. Zijn eigen vader was ook een immigrant. In 1956 vluchtte hij uit Hongarije naar Nederland. Net als de Italianen moesten ook de Hongaren erg wennen aan het Nederlands eten, dat in de jaren vijftig nog vooral bestond uit aardappenen, groenten en vlees.
In de discussie met het publiek en Daniele Tasca werden naast specifieke zaken uit de documentaire ook algemenere zaken aangekaart. Zo werd de integratie van Italianen in Nederland vergeleken met de situatie waarin later migranten en hun nakomelingen zich bevinden. Tasca gaf aan dat er zeker veel verschillen zijn. Zo is de influx van met name Marokkanen en Turken een stuk groter (duizenden versus tienduizenden) en ontbreekt bij de laatstgenoemde groepen ook een (deels) gedeelde religie: Nederland was en is in ieder geval deels katholiek. Toch sprak zij de hoop uit dat de succesvolle integratie van Italianen in Nederland een positief element kan zijn in de discussie over de integratie van andere groepen.

De Spaghettiflat, Little Italy in de Polder

De Spaghettiflat is een documentaire die Daniela Tasca maakte samen met Tonino Boniotti. De documentaire uit 2007 vertelt het verhaal van een relatief onbekende groep immigranten: de Italianen die in de jaren 50 van de vorige eeuw naar Nederland kwamen om te werken in met name de scheepsbouw. Tot die tijd woonden en werkten maar weinig Italianen in Nederland. Er waren wel Italianen werkzaam in de Limburgse kolenmijnen, maar de lichting die op de scheepswerven in Amsterdam zouden gaan werken zou veel omvangrijker worden. Overigens, in België werkten wel heel veel Italianen in de kolenmijnen. Met name Wallonië heeft daar zijn omvangrijke Italiaanse gemeenschap aan te danken die ook relatief gemakkelijk is geïntegreerd in Belgie. De bekende Waalse politicus Di Rupo, de man met het strikje, is een nazaat van deze Italianen.

In eerste instantie wierf men vooral ongehuwde mannen,die men huisvestte in pensions. Maar in 1960 sloten Italie en Nederland een verdrag dat het mogelijk maakte om ook gehuwde mannen te werven. Deze lieten vaak hun gezin overkomen. De Amsterdamse Droogdok Maatschappij (ADM) wierf veel Italianen voor werk op hun werven. De meeste van deze Italianen kwamen uit het armere Zuid Italië waar de werkeloosheid nog hoger was dan in de rest van het Middellandse Zee land. ADM bezat woningen in de wijk Poelenburg in Zaandam waar de Italiaanse gezinnen terecht kwamen. Uiteindelijk zou deze Mediterrane kolonie uitgroeien tot ongeveer honderd gezinnen. Een van de flats in Poelenburg raakte toen bekend als ‘de spaghettiflat’.

De documentaire schetst een beeld van hoe het deze Italianen in de polder verging. Opvallend is dat ze erg vasthielden aan hun eigenheid. De tweede generatie, die hier geboren is, werd opgevoed in wat wij een jaren 50 visie zouden kunnen noemen. Ontzag voor ouders en traditionele man- vrouw verhoudingen. Maar ook: sterke sociale banden en een groot verantwoordelijkheidsgevoel naar elkaar. In de documentaire worden hints gegeven dat dit wellicht een belangrijke oorzaken zijn voor het succesvolle verloop van de integratie van deze groep. Daniela Tasca vindt dat Nederland dankzij de Italiaanse inmmigranten een beetje is ‘veritalianiseerd’.

Op 14 juli is er ook in de Javastraat in Oost een Italiaanse filmavond. Hier wordt de documentaire 'Terrazowerkers in Oost' van Giovanni Massaro gedraaid.

Update: Ook deze avond was een succes. De documentaire van Giovanni Massaro uit 1986 over de Italiaanse immigranten werd vertoond. Enkele aanwezigen herkenden bekenden in deze film. Giovanni vertelde verder over de ijssalon van zijn ouders ('IJsbereiders / Wegbereiders'). Deze zaak fungeerde als een echte 'buurtwinkel': een ontmoetingsplek.

De onderste twee foto's zijn van deze tweede Italiaanse avond.