Een tijdje geleden vertelde ik Ronald Pieloor, een van de oprichters van de F-side in 1976 en nu bestuurslid van Ajax, dat ik graag wedstrijden bij zou willen wonen vanuit zoveel mogelijk verschillende vakken. Voor deze klassieker heeft hij kaartjes geregeld voor vak 410. Daar had ik al met verbazing naar zitten kijken vanuit de F side op 18 januari. Het zingen, trommelen en scanderen ging anderhalf uur aan een stuk door.
1000% anti-kakkerlak
In de metro naar Bijlmer Arena ontmoet ik een vader en zoon die ook in vak 410 zitten. Vol minachting praten ze over de andere vakken waar de mensen zitten in plaats van staan: ‘filmpubliek’. Het is druk op het Bijlmerplein. Veel Ajax sjaals en petten. Ik zie mensen met shirts met het opschrift 1000% anti-kakkerlak. Zo worden de Feyenoordfans – eigenlijk alle Rotterdammers – aangeduid door de hardcore Ajacieden.
Ronald heeft voor begeleiding gezorgd. Een aardige jongen met een vak 410 sjaal om. Hij was in 2001 een van de Ajacieden die vonden dat er wel wat fanatieker aangemoedigd mocht worden en daaruit ontstond VAK410. Terwijl we in een dik opeengepakte rij opgewonden mannen (en een enkele vrouw) staan te wachten voor ingang J. vertelt hij. Inspiratie haalden ze bij de ultra’s in Italië en Argentinië, waar de fans graag wat vuurwerk afsteken en rook produceren. Ze gingen zelf kijken en bekeken foto’s en filmpjes op internet. De globalisering van het voetbal speelt zich niet alleen af bij internationale transfers. ‘Ultra’s VAK410 anno 2001’ staat er op de rand van het vak, net zoals de F-side trots het oprichtingsjaar 1976 vermeldt op de vlag die onvermoeibaar gezwaaid wordt tijdens de wedstrijd.
Vuurwerkhond aanwezig
Naast het tourniquet waardoor we naar binnen moeten hangt een bordje: ‘Vuurwerkhond aanwezig’. Kaartje scannen, fouilleren. Kennelijk zien we er niet risicovol genoeg uit om onze ID te vragen. Wij hebben ons gehouden aan de kledingcode van die avond: zwart. Ronald stuurde me de dag voor de wedstrijd de link: “'Aangezien er wederom geen uitsupporters welkom zijn, vindt er weer een kleurloze klassieker plaats. Onze mening is duidelijk, zonder uitsupporters geen voetbal. Daarom roepen wij iedereen op om zich in het zwart te kleden om zo onze onvrede te uiten over dit besluit', deelde VAK410 mee via Social media.
Entrada
We hebben helaas de entrada gemist: de optocht met fakkels vanaf het supporters home naar het stadion, uit protest tegen het wegblijven van de supporters van Feyenoord. @pi_alfa heeft er gelukkig opnamen van gemaakt.
We krijgen het hokje te zien waar de VAK410 spullen verkocht worden: stickers, shirts. Er ligt ook een rol tape met VAK410-opdruk, maar die mag daar niet verkocht worden. Stickers zijn belangrijk vertelt onze begeleider. Sinds het werken aan de tentoonstelling heb ik er oog voor. Naast de stickers waren me de laatste tijd ook de tags met VAK410 al opgevallen in de stad.
Rituelen
We gaan een beetje aan de rand van het vak staan. In het midden zouden we meteen opvallen vanwege gebrek aan kennis over de rituelen van de avond. Ajax-Feyenoord is altijd een risico-wedstrijd dus er wordt alleen alcoholvrij bier verkocht.
Vóór de wedstrijd worden en liedjes gedraaid en meegezongen: Bloed, zweet en tranen van Andre Hazes, Dit is mijn club van Kees Prins. Het opsommen van de namen van Feyenoord is niet te horen vanwege het fluitconcert om ons heen. Bij de Ajax-spelers klapt heel VAK410 na het oplezen van een spelersnaam één keer hard en roept ‘Hé’. Als de Ajax spelers het veld opkomen klinkt een fragment uit de Ajax-mars. Bij de rijmwoorden (helden, velden) wordt het geluid even weggedraaid en zingen de fans nog wat harder.
Haat
Er is een groot repertoire aan yells: ‘Voor Ajax Amsterdam olé olé olé’ ‘Superjoden, Ajax-joden’. Soms met bijbehorende gebaren met als bekendste ‘en wie niet springt die is geen jood’. De vloer trilt als het hele vak springt.
Vanwege de tentoonstelling over voetbalrituelen en kijk ik naar het supportersgedrag als naar de liturgie in de katholieke missen uit mijn kindertijd. Deels hetzelfde, maar toch ook weer heel anders. In de kerk werd een boodschap van liefde gepreekt. Dit is – al dan niet gespeelde – haat. Haat tegen de Rotterdammers, de aartsvijand. De eerste keer dat ik het hoor scanderen is heftig: “Het zijn maar kut-kakkerlakken” en dan zeker tien keer achter elkaar en met de armen vooruit.
Trommel
Midden in VAK410 staat een grote trommel. Naast de trommelaar die de ritmes aangeeft staat een man met een microfoon, die naar Italiaans voorbeeld de capo genoemd wordt. Binnen de kortste keren staan de voorzanger en trommelaar met blote borst. De testosteron giert door VAK410. Het is bijna nooit stil. Ja even, na het doelpunt van Feyenoord in de 7de minuut. Na de gelijkmaker van Ajax en de volgende twee doelpunten gaat iedereen helemaal los. Schreeuwen, elkaar omhelzen. Naarmate de wedstrijd vordert en Ajax verder voorop ligt beperkt het scanderen ‘en wie niet springt die is geen jood’ zich niet meer tot de F-side en VAK410. Op het kanaal van @pi_alfa is een compilatie te zien van de beleving van de wedstrijd Ajax-Feyenoord door Vak 410.
Rode rook
Op een gegeven moment wordt er een rode rookbom afgestoken. Ik zie vaag een spandoek en sms naar een collega met seizoenskaart aan de andere kant van het veld: wat staat erop? Zijn mobiel is leeg en pas thuis zie ik wat er stond: ‘Onze rook is rooier dan Rooie Marck’.
Marck was een vorig jaar aan kanker overleden 54-jarige Feyenoord-supporter. Het spandoek was om de heupen geknoopt in stukjes binnengebracht. Op twitter werd verontwaardigd gereageerd, mede omdat Van der Sar in de pauze opriep voor steun aan de kankerbestrijding.
Joop Verschuuren, manager van de supportersvereniging Feyenoord wordt geciteerd in het Parool ‘Over dit spandoek is lang nagedacht. Dit is geen impulsieve daad’. Op het Feyenoord Forum bezinnen ze zich al op een tegenreactie in de eeuwige strijd: ‘Hoeren zijn het. Bijna hopen op een reactiespandoek met de tekst:... Maar niet rooier dan het bloed van Picornie"...’