Vloeken in de Nieuwe Kerk

Een kerk, het is niet de meest voor de hand liggende plek om Multatuli te eren. Eduard Douwes Dekker (zijn echte naam) had een uitgesproken hekel aan alles wat met de kerk te maken had. De dominee in de Max Havelaar heet niet voor niets Wawelaar oftewel wauwelaar.

‘O God, er is geen God!’
Eduard Douwes Dekker werd op 2 maart 1820 geboren in de Korsjespoortsteeg nummer 20, het huidige Multatuli Huis. Hij groeide op in een doopsgezinde familie. Als jonge man bekeerde hij zich tot het katholicisme vanwege een meisje, maar dat duurde maar kort. Uiteindelijk brak hij met ieder geloof en was hij vol overtuiging atheïst. Een van zijn beroemde uitspraken is ‘O God, er is geen God!’ (Het gebed van den onwetende, 1861).

Wat doet zo’n man in een kerk, ook al is het twee eeuwen na zijn geboorte? Verzachtende omstandigheid: de Nieuwe Kerk is al lang geen traditionele kerk meer. Er zijn vooral veel tentoonstellingen te zien, over onderwerpen die in de regel niets met het geloof te maken hebben. Dat zou Multatuli wel kunnen waarderen, zo’n kerkgebouw waaruit de dominees zijn verdreven.

Grote schrijvers onder elkaar
Vanaf vandaag bevindt hij zich in eerbiedwaardig gezelschap in de kerk op de Dam. Vondel en P.C. Hooft liggen er al eeuwen begraven. En sinds 2018 onthult de Nieuwe Kerk ieder jaar een gedenksteen voor een grote Nederlandse schrijver. De eerste was voor Hella Haasse, vorig jaar kreeg Johan Huizinga een gedenksteen en nu is dus eindelijk Multatuli aan de beurt.

De grote schrijver voelde zich zijn leven lang miskend. Hopelijk doet dit eerbetoon, door niemand minder dan de koning, hem postuum toch een beetje goed. Al vermoed ik dat hij wel gepikeerd zal zijn dat Haasse en Huizinga hem zijn voorgegaan.

Jubeljaar
In 1920 werd er een erepenning uitgegeven om te vieren dat Douwes Dekker honderd jaar geleden was geboren. Het Amsterdam Museum heeft er twee in bezit. Nu, een eeuw later, is er de gedenksteen in de Nieuwe Kerk. Later dit jaar komt daar een digitaal monument bij: alle werken én handschriften van Multatuli online. Het is een jubeljaar voor de Multatulianen.

Lees hier meer informatie over het Multatuli Huis en het jubeljaar.