Het goedkoopste stukje grond
Met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 werd het gebrek aan militaire middelen – met name een toereikend vliegveld – zichtbaar. Hoewel Nederland neutraal was, gaf de onzekere situatie wel aanleiding tot de oprichting van een nieuw militair vliegveld. Dat vliegveld moest de bestaande vliegbasis Soesterberg vervangen. Voorwaarde was dat het binnen de Stelling van Amsterdam zou komen. Maar dat het vliegveld op de plek is gekomen waar het nu ligt, was niet vanzelfsprekend. Aanvankelijk werd gezocht in de Zeeburgerpolder en in de buurt van Zwanenburg, maar deze grond bleek te duur. Het oog viel uiteindelijk op het gebied in de Haarlemmermeer. Na de aankoop van het land van Knibbe werd het omliggende gebied in snel tempo onteigend met de dreigende oorlog als argument. Slechts één jaar later was Schiphol al uitgegroeid tot een van de grootste vliegvelden van Europa.
In het rood het aangekochte land van boer Knibbe. Bron: Jan Willem de Wijn.
Belhamels en juffertjes
Niet iedereen was echter blij met de komst van Schiphol, zeker de plaatselijke bevolking niet. De streng gereformeerde gemeenschap zag de militairen vooral als indringers. Uit protest legden sommige bewoners scherpe mesjes op de rijbaan en bekogelden auto’s met bevroren koolstronken. Tegen dit fysieke verzet traden de militairen hard op. Andere omwonenden kozen voor een geweldloze manier om hun ongenoegen te uiten en dienden klachten in. Bijvoorbeeld tegen de jonge militairen die er met de dorpsmeisjes vandoor gingen. Maar helaas: de bevelhebber wilde het verzoek om zijn ondergeschikten de omgang met de meisjes te verbieden niet inwilligen.
Jacob Olie, boerderij aan de Sloterweg, 1896. Bron: Stadsarchief Amsterdam.
100 jaar later
Inmiddels zijn er amper nog sporen te zien van de eerste jaren van Schiphol. En door de grootschalige groei van de luchthaven ook niet meer van de authentieke omgeving. Het dorp Rijk moest bijvoorbeeld in de jaren 50 wijken voor uitbreidingen. Maar een strategische plek is Schiphol altijd gebleven – inmiddels niet meer vanuit militair oogpunt, maar vooral voor economisch en recreatief gebruik.
Wil je meer weten over het ontstaan van Schiphol? Op dinsdag 28 februari om 15:00 uur geeft Schipholhistoricus Jan Willem de Wijn een lezing over de geboorte van Schiphol. Deze lezing is gratis toegankelijk voor onze bezoekers.
Deze blog is mede tot stand gekomen dankzij het onderzoek van Jan Willem de Wijn.