Burgemeester Van Brienen van de Groote Lindt en zijn elf adjuncten stonden klaar om Napoleon de sleutels van de stad te overhandigen. De Antwerpse schilder Matthieu van Bree (1773-1839) legde dit heuglijke feit vast. Op 15 augustus 1813 werd de‘Intocht van Napoleon in Amsterdam, 9 oktober 1811’ ten doop gehouden.
Links in de achtergrond van dit monumentale werk tekent, zich het Rechtsgebouw van Watergraafsmeer af. De Franse driekleur wappert er vrolijk in top. Zo’n 150 jaar eerder verrees hier ‘Herberg het Regthuys’ dat iets verder van de weg, met de ingang naar de Ringdijk gekeerd stond. Deze directe voorganger van het huidige rechthuis werd, zoals de naam al doet vermoeden, voor meerdere doeleinden gebruikt. Er kon gehandeld en gekeuveld, gegeten en gedronken worden én overnacht. Dat gold vooral voor bezoekers die in de late uurtjes, de stadspoorten van Amsterdam gesloten vonden en zo gedwongen werden buiten de stadsgrens te slapen. Maar bovenal werd er rechtgesproken. De straffen die hier in de zeventiende en achttiende eeuw uitgesproken werden waren bepaald niet mals, hetgeen gold voor zowel kleine als grote vergrijpen. De Baljuw en zijn schepenen waren door Amsterdam aangesteld om het recht in de Watergraafsmeer te handhaven.
Op 18 juni 1777 werd de eerste steen voor het huidige Rechthuis gelegd, zoals dat nu op
de hoek van de Middenweg en de Ringdijk nog te vinden is. Opnieuw kreeg het huis een
multifunctioneel karakter. Hoewel de rechtspraak voorop stond, konden de bewoners van de
Watergraafsmeer concerten en toneelvoorstellingen bijwonen in de bovenzalen van het gebouw. Aan het einde van de negentiende eeuw kon er zelfs gekerkt worden. Lang duurde dit niet.
In 1921 werd de Watergraafsmeer ingelijfd bij Amsterdam. De rechtsfunctie kwam daarmee te vervallen. Al snel, in 1934, kwam het pand in handen van de Amsterdamsche Bank waarna het overging in achtereenvolgens de AMRO Bank en de huidige ABN AMRO Bank. Inmiddels huist de bank alleen nog in de aangrenzende percelen aan de Middenweg 10 – 12. Het Rechtgebouw zal opnieuw een andere bestemming krijgen. Er wordt gesproken over een sushi-paradijs. Daarmee stapt het oude, ietwat stijfdeftige regthuys regelrecht de 21ste eeuw binnen.
(Onderzoek en tekst: Suzette van 't Hof)