Meten, kijken, beter kijken: zien. De lens is misschien wel het belangrijkste wetenschappelijke instrument van de Gouden Eeuw. Baruch Spinoza en Anthonie van Leeuwenhoeck zijn lenzenslijper én wetenschapper. De wereld en het heelal worden letterlijk en figuurlijk groter. Hoe om te gaan met al die nieuwe kennis, gebieden en mensen?
De andere kant van het verhaal
De slaven uit Afrika nemen kennis mee naar de Nieuwe Wereld over bijvoorbeeld geneeskrachtige kruiden. Quassie (1692 1787), afkomstig uit Guinea, ontdekt de koortswerende eigenschappen van kwasibita, een Surinaamse heesterachtige boom. Het bittere hout wordt ook nu nog gebruikt als geneesmiddel en bij rituelen. Maar Quassie is ook een handlanger van de Nederlanders. Hij helpt bij het opsporen van voortvluchtige slaven. Zijn zwarten en witten eenzelfde soort? Wetenschappers werpen zich op het onderscheid tussen blanke en donkergekleurde mensen. In de 18de eeuw onderzoekt Petrus Camper Afrikanen en komt tot de conclusie dat hun bloed en huid hetzelfde zijn als van blanken, afgezien van de donkere dunne opperlaag van de huid. Andere wetenschappers ontwikkelen theorieën over inferioriteit van zwarte mensen. Dit werkt door tot vandaag de dag.
Meer informatie?
Wil je meer lezen over wetenschap in de Gouden Eeuw?
- J.K. Korst, Het rusteloze bestaan van dokter Petrus Camper (2008).
- Frank Dragtenstein, "Trouw aan de blanken"; Quassie van Nieuw Timotibo, twist en strijd in de 18de eeuw in Suriname (2004).