Voetbalrelieken

Voor David Endt waren de objecten meer dan wandversiering. Na een duel tijdens de kampioenswedstrijd van 2002 in het modderige stadion van NEC hing het shirt van aanvoerder Cristian Chivu aan flarden. David wilde het shirt in de vuilnisbak gooien, maar bedacht zich. Hij besloot het in te lijsten en op te hangen: het bloed, zweet en tranen, dat voetbal nu eenmaal is. Jonge spelers begonnen vaak over dat shirt en dan hield Endt hen voor, dat je met een schoon shirt nooit kampioen wordt.“Toen Urby Emanuelson besloot om zijn dreads af te knippen heb ik ze ingelijst en opgehangen. Het lijkt wel op het bijbelse verhaal van Samsom, maar hij is niet slechter gaan voetballen.”

Passie

De liefde voor Ajax en voor de spelers spreekt uit de inrichting van Endt’s kantoortje en uit de vele boeken die hij geschreven heeft. Ook al werkt hij niet meer bij Ajax, zijn passie is gebleven. Bij thuiswedstrijden staat hij het liefst op de F-side tussen de meest gepassioneerde supporters. “Ik had altijd mijn vaste plek, op een houten bankje achter het doel. Sommige teammanagers gingen bij de trainers zitten, maar achter het doel had ik meeste contact met de spelers. Toen ik niet meer bij Ajax werkte, heb ik een seizoenskaart genomen bij de F-side. Na de eerste wedstrijd was ik gebroken, je voelt de spanning van dat vak in je hele lijf, die intense wil om te winnen. Bij de F-side en in Vak 410 kan je ook zien wat het effect van een voorganger kan zijn op de massa: een alibi om mee te doen.” Hij heeft de supportersculturen zien veranderen, zoals de komst van Vak 410, dat beïnvloed is door Italiaanse supporters met hun muziek en choreografieën. “Italianen maken overal opera van”.

Goden

Endt vermoedt dat supporters misschien nog wel meer rituelen hebben dan spelers. Die hebben de macht, als supporter ben je afhankelijk van de spelers.”Al die kleine opofferingen, zoals altijd met de fiets naar het stadion gaan, zijn in feite offerandes. Je hebt er alles aan gedaan, maar uiteindelijk ben je overgeleverd aan de goden.” David Endt heeft de term Godenzonen van Ajax bedacht, de titel van zijn boek uit 1994. “We zaten op kantoor bij Thomas Rap met Youp van ‘t Hek. ‘Goden’ zei iemand. Nee ‘godenzonen’, zei ik.” Endt heeft er nog wel kritiek op gekregen van katholieke instanties, die het blasfemisch vonden. “Maar bij Ajax heeft het meer het de Griekse mythologie te maken. Die generatie van de jaren negentig voelde als de zonen van de gouden generatie van de jaren zeventig.”

Rituelen

Ook de rituelen van spelers heeft Endt van nabij meegemaakt. In een hoek van de kleedkamer willen zitten, omdat het een gevoel van bescherming geeft. Neeskens die de onderbroek van Sjaak Swart droeg. Het kauwgummetje van Cruijff, dat hij bij het begin van de wedstrijd uitspuwde en op de helft van de tegenstander schopte. David vindt het zo mooi van voetbal dat het alle religies door elkaar is, een soort algemene religie eigenlijk.

Icoon

Dat gevoel voor het religieuze in voetbal komt misschien van zijn moeder. Ze was katholiek en verzamelde Russische iconen. Het gevoel voor drama uit Davids geliefde Italië helpt ook mee. Toen Shota Arveladze in problemen was gekomen met justitie heeft David een soort icoon gemaakt van een foto van de Georgische speler. “Die heb ik in mijn auto gehangen, toen ik een paar dagen lang van politie naar justitie reed om hem vrij te krijgen. En het is gelukt.”

Voetbalgod

Endt begrijpt heel goed dat we Maradona hebben uitgekozen als het beeld van de tentoonstelling. Zelf heeft hij een minuscuul Zuid-Amerikaans altaartje, waar hij een foto van de Argentijnse voetbalgod in heeft geplakt, op zijn bureau staan. “Hij is, als alle heiligen, heel groot maar ook kwetsbaar, allemaal hebben we wel schaafwonden.”