#020today: Ontsnapt uit Artis
Het haalde landelijk het nieuws: de ontsnapping vorige week van een aap uit Artis. En dat nota bene op de Grote Dag van de opening van het nieuwe Apenhuis. Bezoekers kunnen hier nu zonder tralies rondlopen tussen de apen die zich vrijelijk mogen bewegen. Maar de ontsnapte kuifmakaak kwam niet uit het nieuwe Apenhuis en de vraag is hoe het kon gebeuren dat deze aap koers kon zetten richting Entrepotdok. Dit voorval deed me denken aan de tekening ‘De ontsnapte apen’ van August Allebé (1838-1927). Maar: achter die eenvoudige titel blijkt een bijzonder verhaal schuil te gaan... Dit kunnen we lezen in de catalogus ‘Beestachtig mooi’ van de gelijknamige tentoonstelling in het Van Goghmuseum in 2006:
‘Twee apen, om precies te zijn jonge orang-oetans, zijn gekleed op de ouderwetse manier van de achttiende-eeuwse singerie (*). Ze zijn ‘gevlucht’ naar een bibliotheek, waar ze een boek bestuderen met de schematische tekeningen van schedels. Dat wat ze met groeiende bezorgdheid bekijken zijn de diagrammen uit het postuum gepubliceerde boek van Peter Camper ‘Über den natürlichen Unterschied der Gesichtszüge’ van 1792. De invloedrijke Nederlandse anatoom toont aan hoe de fysiognomie van apen, mensapen, mensen en geïdealiseerde Griekse beelden uit elkaar gehouden kan worden. Deze afbeeldingen werden vaak verkeerd geïnterpreteerd als rassentheorie, omdat er sprake lijkt te zijn van een hiërarchie. Eigenlijk is het tegendeel waar: Camper probeerde juist de waarden die aan een bepaalde lichaamsbouw werden toegeschreven te ondermijnen. We weten niet hoe Allebé ertegenaan keek, maar de tekening is een bewijs dat over de theorieën van Camper nog hevig gedebatteerd werd, ook nadat Darwin zich over het onderwerp had uitgelaten.’
(*) voorstelling waarbij apen menselijke handelingen parodiëren
Kijk hier voor meer informatie over dit object