Op 30 maart 2015 heeft de Adviescommissie Restitutieverzoeken Cultuurgoederen en Tweede Wereldoorlog een bindend advies afgegeven inzake het restitutieverzoek van de erfgenamen van een kunstverzamelaar over het schilderij Portret van Joan Huydecoper naar Bartholomeus van der Helst in onze collectie.
De voormalige eigenaar van het schilderij was een joodse kunstverzamelaar uit Berlijn die in 1938 in verband met de anti-joodse wetgeving uitweek naar Nederland. In 1941 verkocht hij het schilderij aan de Kunsthandel voorheen J. Goudstikker N.V. te Amsterdam, onder leiding van de Duitser Alois Miedl. Naar het oordeel van de commissie was bij de verkoop sprake van onvrijwillig bezitsverlies.
Bij het beoordelen van een claim weegt de Restitutiecommissie de belangen van beide partijen af. Daarop volgend is door de commissie het bindend advies uitgebracht het schilderij terug te geven aan de dochter van de voormalige eigenaar, die het bezit van het werk op onvrijwillige wijze heeft verloren. De commissie heeft verder geen enkele aanwijzing dat de gemeente Amsterdam bij de verwerving van het schilderij in 1955 onzorgvuldig heeft gehandeld.
In het kader van het landelijke onderzoeksproject Museale Verwervingen vanaf 1933, heeft het Amsterdam Museum in de periode 2009-2013 de herkomstgeschiedenis van de eigen collectie onderzocht. Bij dit onderzoek werd van dit schilderij vastgesteld dat het een problematische herkomst heeft. Daaropvolgend zijn de erfgenamen benaderd door het museum. Het project onder Nederlandse musea was gericht op kunstwerken waarvan de herkomstgeschiedenis tussen 1933 en 1954 niet helder is. Doel van het onderzoek was om deze objecten te identificeren en ervoor te zorgen dat Nederlandse musea collecties beheren met heldere en transparante herkomstgeschiedenissen.
Bartholomeus van der Helst, De overlieden van de Voetboogdoelen, 1656
De afgebeelde Joan Huydecoper (1599-1661) was burgemeester van Amsterdam en een van de van de initiatiefnemers van de bouw van het stadhuis op de Dam. In de collectie bevinden zich twee andere schilderijen die een directe relatie met dit kunstwerk hebben. Het portret werd gekopieerd naar het portret van Joan Huydecoper op een groepsportret van de overlieden van de Voetboogdoelen door Bartholomeus van der Helst uit 1656, onderdeel van de collectie schuttersportretten van het Amsterdam Museum en te zien in de Schuttersgalerij van het museum.
Daarnaast werd in 1990 voor de collectie een achttiende-eeuws portret van een nazaat van Joan Huydecoper verworven. Het betreffende schilderij is op de wand achter de geportretteerde afgebeeld.
Wybrand Hendriks, Joan Huydecoper van Maarsseveen, ca. 1790