Casper Luyken, Ianuarius, 1700 (detail)
‘Leerzame’ prentenreeksen
In de zestiende en zeventiende eeuw waren zogenaamde ‘leerzame’ prentenreeksen, die begrippen als de vier jaargetijden, de twaalf maanden of de zeven deugden verbeeldden, buitengewoon populair. Menig prentuitgever zorgde er dan ook wel voor, dat hij één of meerdere van deze series in zijn fonds opnam. Ook deze Januariprent maakt deel uit van zo’n serie van twaalf maandprenten, die Casper Luyken rond 1700 voor zijn toenmalige werkgever Christoph Weigel in Neurenberg etste.
‘Afgeset’
De prent is daarna met de hand ingekleurd door een professionele inkleurder oftewel ‘afsetter’, zoals men hen toen noemde. Wie de prent ingekleurd heeft, is -zoals bijna altijd- niet bekend. Meestal signeerden inkleurders van prenten en kaarten hun werk niet. De Amsterdamse meesterafzetter Dirk Jansz. van Santen (1637–1708) deed dit vaak wel. De aan hem gewijde tentoonstelling ‘Op zoek naar Van Santen & de kleuren van de Gouden Eeuw’ laat zien, dat hij met recht tijdens zijn leven al internationale roem genoot (Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, t/m 14 februari 2016).
Casper Luyken, Ianuarius, 1700
Tijd om te schaatsen
In januari lag door de vrieskou het werk op het land grotendeels stil. Er was dus volop tijd om te schaatsen. Massaal bond men de ijzers onder en ging het ijs op, zoals we op menig wintergezicht kunnen zie
n. Het ijs was dan dé ontmoetingsplek bij uitstek en niet zelden sprong daar een liefdesvonk over, zoals ook bij dit schaatsend paar, dat -volgens het eronder staande gedicht- door de opwinding bijna vleugels leek te hebben gekregen.
Jacobus Held, Schaatsend paar, ca. 1880 (miniatuurzilver)