De ruggengraat van het museum?

Het is een heel proces om tot een internationaal geaccepteerde museumdefinitie, ‘de ruggengraat’ van de ICOM, te komen.  De culturele wetgeving in veel landen bouwt voort op deze internationale museumdefinitie, dus de impact van een nieuwe definitie is ook (juridisch) globaal van belang.  Meer over de oude en nieuwe definities in dit rapport en in de video met Jette Sandahl. Jette is voorzitter van de commissie en een van de meest inspirerende museumcollega’s, die een indrukwekkende museumloopbaan had bij het Museum of World Cultures in Göteborg, Te Papa Museum in Nieuw Zeeland en het Stadsmuseum van Kopenhagen. Tijdens de workshop van CAMOC, het ICOM comité van stadsmusea in Lissabon (op 3 en 4 mei 2019) vertelde zij hoe de commissie te werk gaat: radicaal democratisch. Tijdens allerlei ICOM bijeenkomsten waren er ronde tafels over de essentiële elementen van een museum. Alle, meer dan 40.000, leden mogen input geven. Op de website kan iedereen in zijn of haar eigen taal een definitie uploaden. Inmiddels staan er 219, met nog enkele dagen te gaat tot de deadline op 20 mei. Op basis van al deze input zal de commissie een nieuwe definitie formuleren. Tijdens de 25^ste General Conference (Kyoto, 1-7 September 2019) wordt erover gestemd.  

Activistisch

'Nu ik terugkijk, is de oude definitie eigenlijk nogal naïef', zegt Jette Sandahl. ‘De maatschappij is niet zo homogeen en harmonieus als het in 2007 leek.’ Veel musea hebben inmiddels meer activistische posities ingenomen en voelen zich (nog) meer verantwoordelijk voor de behoeften van de samenleving. Er is ook een groter besef dat musea tegelijkertijd speelbal kunnen zijn van de politiek en de toeristenmarkt. De laatste jaren is er bovendien veel meer aandacht voor het gegeven dat veel musea een erfenis van het kolonialisme zijn. Museums are not neutral, zoals de tekst luidt op mijn T shirt, dat altijd een groot succes is op conferenties met museumcollega’s. Sandahl merkt op dat veel musea weliswaar beweren neutraal te zijn, maar zweven tussen de gevaar van te uitgesproken zijn versus het gevaar van irrelevant worden.

Een ruimte waar objecten spreken

De definitiekommissie heeft enkele parameters vastgesteld: idealiter gaat de nieuwe definitie over waarden, methoden en werkwijzen, doeleinden, functies en verantwoordelijkheden. Hoewel de meeste inzendingen incompleet zijn, beiden ze veel inspiratie voor Jette en haar mede-definitiemakers, waaronder secretaris Afsin Altayli die er een website van gemaakt heeft.

Definitie # 173 van een Japanse inzender geeft een poëtische beschrijving van het museum: 'Een ruimte waar objecten spreken tot de mensheid die verlangt naar hun verhaal'. Enkele andere voorbeelden: ‘Het museum is een walk-in bibliotheek van ons collectieve geheugen', 'Musea zouden een spiegel van de echte wereld moeten zijn, mét commentaar’. ‘(Het museum) behandelt onderwerpen op gender-gevoelige wijze’. De voorstellen komen uit alle hoeken van de wereld, zoals # 175 uit Azerbeidzjan: 'Elk museum is de erfgenaam en bewaker van een kleine verzameling materiële en immateriële menselijke beschaving, die zich ontwikkeld heeft in het eeuwenlange  leven op deze planeet met zowel veel trial-and-error, maar ook artistieke creativiteit. Daarom is het museum de plaats waar geprobeerd wordt door beschrijving, restauratie, conservering, onderzoek en tonen van deze artefacten in verschillende tentoonstellingen de beste van het verleden te introduceren als een verlichte weg voorwaarts voor de toekomstige generaties’.

Anoniem

De workshop in Lissabon ging, naast de algemene museumdefinitie ook over een definitie voor stadsmusea, maar daarover een andere keer meer. Geïnspireerd door de discussies heb ik poging gedaan tot een definitie. Die zal binnenkort, anoniem net als alle andere inzendingen, verschijnen op de ICOM website en hopelijk een kleine bijdrage leveren aan deze wereldwijde zoektocht naar wat musea (willen) zijn.

‘Een museum is een betrouwbaar, meerstemmig, kritisch, transparant, uitnodigend, spannend, aantrekkelijk en informatief instituut dat materieel, immaterieel en natuurlijk erfgoed verzamelt, bewaart, toont, contextualiseert en kritisch onderzoekt, ook in het licht van de koloniale herkomst van objecten en het gegeven dat geschiedenissen van veel sociale groepen en gemeenschappen verborgen of onderbelicht zijn. Een museum is een contactzone die empathie, ontmoeting en nieuwsgierigheid stimuleert en die bezoekers stimuleert na te denken over hun plek in de wereld en in de geschiedenis en hun verantwoordelijkheid voor de planeet.

english version of the blog here