Suho

De talk werd gegeven door Lionel Jokhoe, mede-oprichter van SUHO en Tieneke Sumter, die in de jaren tachtig actief betrokken was bij SUHO. Het werd gemodereerd door Wigbertson Julian Isenia, PhD kandidaat aan de UvA, mede-oprichter van de collectieve groep Black Queer en Trans Resistance en mede-curator, samen met Naomie Pieter, van de recentelijke tentoonstelling Nos Tei. Wigbertson is ook lid van de Queer History Talk externe redactie van het Amsterdam Museum.

“Ik kon niets anders zijn!”

Lionel Jokhoe was de mede-oprichter van SUHO, de eerste organisatie die in Nederland is opgericht voor homo Surinaamse immigranten. Het werd 40 jaar geleden opgericht en betekende een mijlpaal in de lhbtiq+ geschiedenis van het land.

Lionel begon zijn toespraak door zijn opvoeding te vertellen in een, volgens hem, “sterk lgbtiq+ -onympathieke samenleving. Ik werd geboren in 1951 in Suriname en groeide op als een ‘normale’ jonge jongen. Maar toen besefte ik dat ik anders was. Ik was me er zeer van bewust hoe de gemeenschap om me heen homoseksualiteit veroordeelde (gevallen van stenen gooien tegen homoseksuele mannen waren niet ongewoon). Maar, toch, ik besefte dat ik niets anders kon zijn!”

Lionel kwam in 1971 naar Nederland op zoek naar een tolerantere samenleving. In Nederland stuitte hij echter op andere problemen “Ik kwam bij het COC-filiaal in Den Haag, maar ik was de enige zwarte man daar. En ik kon nog steeds niet open zijn over mijn seksualiteit binnen de Surinaamse gemeenschap hier, het was taboe. Daarnaast werd ik ook gediscrimineerd in de algemene Nederlandse samenleving vanwege mijn kleur. Dubbele discriminatie!”

Eerste begin

“Ik ontmoette mijn partner in 1977 en we zijn nog steeds samen. In 1980, nadat ik naar mijn familie uit kwam, maakte ik een interview voor NOS radio, wat resulteerde in COC dat me vroeg of ik iets wilde doen voor de Surinaamse immigranten lhbtiq+ gemeenschap in Nederland. Ik organiseerde een werkgroep en herinner me die eerste ontmoeting – 35 mensen waren aanwezig! ”

Hoewel Lionel enige tegenstand en racisme ondervond –zelfs binnen COC – was die eerste ontmoeting het zaad dat uiteindelijk uitgroeide tot SUHO. “We waren ZO druk!”, vertelt hij. “Samen met de toenmalige voorzitter van SUHO, Max Lievendag, hebben we interviews gegeven, pamfletten en kranten gepubliceerd, discussiegroepen gehouden. We hebben ook een voorlichtingsfilm gemaakt voor de Surinaamse gemeenschap, Matisma (1983). Ik zeg niet dat het allemaal makelijk was. Er waren veel heftige discussies, vooral in de jaren tachtig, de tijd van de Aidsepidemie. Er waren veel negatieve beelden overal. De epidemie en deze beelden wezen uiteindelijk op de ondergang van SUHO.”

“Waar zijn de vrouwen?!”

Het verhaal van Lionel werd overgenomen door activiste Tieneke Sumter, die naar SUHO kwam als voorzitter toen ze nog in haar late tienerjaren was. Ze herinnert het zich als een behoorlijk door mannen gedomineerde organisatie. ‘Waar zijn de vrouwen?’ vroeg ze zich destijds af. Sommige mannen binnen SUHO vroegen ook: ‘Waarom hebben we een afzonderlijke vrouwenorganisatie binnen SUHO nodig!’ Ze vond de tijd daar ook erg productief en druk: “Er was toen geen internet, geen e-mails, alles moest worden gestencild!”

De jaren tachtig was een bloeitijd voor verschillende vrouwenbewegingen, en Tieneke was nauw betrokken bij een aantal van hen. “Ik herinner me dat ik deelnam aan een demonstratie tegen abortus. 4.000 vrouwen protesteerden op straat! ”

Tieneke herinnert zich SUHO als een ‘veilige plek' voor vrouwen. “Het was ook een tijdperk voor krachtige vrouwelijke rolmodellen, bijvoorbeeld Audre Lorde. We hebben van elkaar geleerd, zowel zwart als wit.”

Pride Walk Suriname - toen en nu

Toevallig vond deze Queer History Talk plaats op hetzelfde moment dat Pride Walk Suriname 2019 werd gehouden in Paramaribo. Tieneke herinnert zich de eerste keer dat ze in 2012 deelnam aan een Pride Walk in Paramaribo. “Ik was bang omdat homoseksualiteit door sommige nog steeds als een ziekte werd beschreven. Er waren toen 150 mensen die deelnamen, nu zijn er nog veel meer!”

Tieneke eindigde haar toespraak met een vleugje spijt toen ze het enthousiasme dat kenmerkend was voor de oprichting van SUHO tegenwoordig afnam, vooral onder jongeren. Toch is ze erg trots op wat SUHO heeft bereikt.

Tekst geschreven door Brian Jones, vrijwilliger lhbtiq+/Queering programma Amsterdam Museum

Voor een Engelse versie van deze tekst, zie hier / For an English version of this text, click here

Verder lezen

Colpani, Gianmaria, Wigbertson Julian Isenia, and Naomie Pieter. “Archiving queer of colour politics in the Netherlands.” Tijdschrift voor Genderstudies 22.2 (2019): 163-182.

Colpani, Gianmaria, and Wigbertson Julian Isenia. “Strange fruits: Queer of color intellectual labor in the Netherlands in the 1980s and 1990s.” In S. Ponzanesi, & A. J. Habed (Eds.), Postcolonial Intellectuals in Europe: Critics, Artists, Movements, and their Publics (pp. 213-230). (Frontiers of the political). London: Rowman & Littlefield International.

Van Kessel, Looi, and Fleur van Leeuwen. “In the end, we always have to call institutions to account.” Tijdschrift voor Genderstudies 22.3 (2019): 285-297.