#020today: Kwasibita

Kwasibita of bitterhout (Quassia amara L.) is een kleine, heesterachtige boom, die in Suriname langs rivieroevers groeit. Het is vernoemd naar Quassie van Timotibo (1692-1787), een intrigerende figuur geboren in Guinee in Afrika. Hij wordt zowel vereerd als lukuman (ziener) en vanwege zijn kennis van kruiden, als veracht vanwege zijn hulp aan de Nederlanders bij het opsporen van weggelopen slaven. Rond 1730 zou Quassie voor het eerst het hout als geneesmiddel hebben gebruikt.

Een aftreksel van de wortel is maagversterkend en bevordert de eetlust. Een aftreksel van het hout is koortswerend. Waarschijnlijk was de geneeskrachtige werking al jaren bekend onder de Indiaanse bevolking van Suriname. Quassie was echter de eerste die, via de militair Carl Gustaaf Dahlberg de plant bekendheid gaf in Europa.

Aangemoedigd door de Sociëteit van Suriname kwam de export naar Europa op gang. Tussen 1848 en 1911 is er voor meer dan 15 miljoen gulden aan ‘Quassiehout’ geëxporteerd. Quassie beklaagde zich later dat alleen Dahlberg rijk geworden is van de kwasibita en hijzelf niet. Veel Surinamers hebben bekers van kwasihout, soms versierd met houtsnijwerk. Met heet water gevuld ontstaat in de beker een bitter (bita) drankje, dat gedronken wordt bij griep of koorts. Tegenwoordig wordt het middel ook gebruikt bij hoge bloeddruk, suikerziekte, menstruatie, maagpijn en in de kraamperiode. Een rondgang langs websites als culturu.com leert dat kwasibita gebruikt wordt "om je van binnen schoon te maken", bij opkomende waterpokken en als potentieverhogend middel. Het is onder andere te koop bij Jursa Kulturu.

Bron: Frank Dragtenstein, 'Trouw aan de blanken’, Quassie van Nieuw Tomitibo, twist en strijd in de 18de eeuw in Suriname (Amsterdam 2004).