#020today: Alle remmen los

_
Op 30 april stort Nederland zich weer in het feestgedruis. Koninginnedag is het feest van vrijmarkten, podia, maar vooral veel oranje en bier. Vanuit het hele land, maar ook van buiten de grenzen, trekt men naar Amsterdam om deel uit te maken van hét feest der feesten. Dit schilderij van Johan Coenraad Braakensiek (1858-05-24 - 1940-02-27) uit 1926 lijkt op het eerste gezicht een Koninginnedagtafereel. We zien een straat vol feestende mensen met rood-wit-blauwe vlaggetjes en oranje hoedjes. Maar Koninginnedag is niet altijd het feest bij uitstek geweest waarbij in Amsterdam alle remmen los gegooid werden. Braakensiek schilderde hier namelijk feestende mensen tijdens Hartjesdag. Dit feest werd gevierd op de derde maandag van augustus, met name in de Amsterdamse volksbuurten als de Jordaan, Dapperbuurt, rond het Haarlemmerplein en later op de Zeedijk. Op dit schilderij zien we hoe het feest rond 1900 op de Zeedijk en in de Warmoesstraat gevierd werd.

Hartjesdag stond in het teken van mannen in vrouwenkleding, vrouwen in mannenkleding, kraampjes, vuurwerk, zedeloos gedrag en veel drank. Vooral ’s avonds wilde het feest nog wel eens uit de hand lopen. Waar de oorsprong van Hartjesdag ligt is niet helemaal duidelijk. Mogelijk is het een verbastering van ‘hertjesdag’: een dag waarop in de bossen rondom Haarlem vrij gejaagd mocht worden op herten. Deze werden vervolgens op straat geroosterd en gegeten in combinatie met een hoop drank. In de Tweede Wereldoorlog werd het feest verboden door de Duitse bezetter en daarna raakte het geleidelijk aan in onbruik. Koninginnedag nam in Amsterdam het stokje over en werd hét feest om los te gaan. In 1997 besloot Buurtvereniging Zeedijk Hartjesdag opnieuw leven in te blazen. Tegenwoordig wordt Hartjesdag gevierd het weekend voor de derde maandag van augustus.

Daphne Willemsen, projectmedewerker Amsterdam Museum

Kijk hiervoor meer informatie over dit object