#020today: Vijf jaar kunstschouwen

Kennis delen over de collectie

De verzameling van het Amsterdam Museum is groot (ruim 90.000 objecten) en uiterst divers: schilderijen, kostuums, penningen, zilver, glas, sieraden, maquettes, etc. Naast de ambitie van het museum de kennis over de Amsterdamse geschiedenis en de collectie te vergroten én te delen, werd expliciet als taak geformuleerd dit ook nadrukkelijker te doen in samenwerking met uiteenlopende publieksgroepen.

Sinds 2010 is de volledige collectie van het Amsterdam Museum online doorzoekbaar. Zowel reguliere museumbezoekers als liefhebbers, specialisten, studenten en scholieren hebben toegang tot een goed beschreven en gefotografeerde collectie. Ontsluiting van de collectie vond tot voor kort voornamelijk plaats door de inhoudelijke staf van het museum, maar vandaag de dag wordt er meer en meer gebruik gemaakt van externe expertise. Die is niet per definitie afkomstig van academici; ook kunstenaars, publicisten, kunsthandelaren en verzamelaars of liefhebbers kunnen deze leveren.

Om de kennis over de collectie te vergroten, werkt het Amsterdam Museum nauw samen met het Genootschap Amsterdam Museum. Het bestuur van deze stichting bestond en bestaat uit een groep geestdriftige Amsterdammers die het museum actief ondersteunt. De stichting werd in 1960 opgericht en kocht dat jaar een groot deel uit de collectie van de Amsterdamse verzamelaar Willem Dreesmann. Daarmee werd een van de fundamenten gelegd voor het museum zoals het sinds 1975 in het Burgerweeshuis is gehuisvest. De collectie van de Stichting is in langdurig bruikleen bij het museum.

Kunstschouwen

Sinds 2010 is de doelstelling van het Genootschap uitgebreid: het wil een kennis- en netwerkorganisatie zijn op de werkterreinen van het Amsterdam Museum. Hiervoor zijn verschillende kunstschouwen in het leven geroepen, bestaande uit een beperkt aantal leden, collectioneurs of kenners. Een schouw wordt voorgezeten door een van de verzamelaars die optreedt als tafelheer of -dame en door een conservator van het museum. Voorwerpen worden door zowel verzamelaars als conservatoren ingebracht en besproken. Dit kunnen objecten uit de museumcollectie zijn, maar ook uit privé-verzamelingen. De schouwen vinden twee keer per jaar plaats voor iedere tafel. Anno 2015 zijn er zes verzamelaars- of schouwtafels actief: numismatiek, zilver, moderne & hedendaagse kunst, prenten & tekeningen, kostuum en porselein.

Collectieboekje Samen kijken

In het nieuwe boekje kijken verzamelaars en conservatoren vanuit de verschillende schouwtafels samen naar diverse aspecten van een aantal schuttersstukken in de presentatie
Hollanders van de Gouden Eeuw (samengesteld door het Amsterdam Museum) in de Hermitage Amsterdam. Zo heeft de schouwtafel Zilver gekeken naar welke zilveren voorwerpen op de schilderijen te zien zijn.

Tafelheer Zilverschouw Barend van Benthem in het boekje: “Zo op het eerste gezicht zijn niet veel zilveren voorwerpen te ontdekken op de portretten in Hollanders van de Gouden Eeuw. Het zijn vooral de geschilderde schuttersmaaltijden waar we zilver zien, maar in eerste instantie worden we hier teleurgesteld. Aan tafelgerei zien we slechts hier en daar een lepel en de geportretteerden houden messen in hun handen waarmee gebraden hoenders te lijf worden gegaan of waarmee stukken vlees worden gesneden die daarna met de hand worden doorgegeven. Sporadisch is een zilveren steel van een opscheplepel of -vork te zien die in een (pauwen)pastei staat. De zilveren tafelcouverts en -messen om mee te eten, die wij verzamelaars nu koesteren, bestonden simpelweg nog niet. Men at nog veel uit de hand.”

Zilveren bekerschroeven

“Hier en daar is een bijzonder voorwerp van (verguld) zilver te onderscheiden dat wij niet meer kennen. Dit is ook het geval bij de zogenaamde bekerschroef: een handvat van zilver met een lengte van circa 25 cm, waarin met een draaimechanisme de platte voet van de glazen roemer kon worden geklemd. Bekerschroeven werden in de 17de eeuw relatief veel gemaakt, maar er zijn weinig exemplaren meer bekend die de smeltkroezen hebben overleefd toen ze in de 18de eeuw uit de mode raakten.”

“Het Amsterdam Museum bewaart vijf identieke exemplaren die 1609 in opdracht van het bestuur van de Stad Amsterdam werden gemaakt door de plaatselijke zilversmid Leendert Claesz (ca. 1581-na 1529). Ze hebben nog de gestapelde opbouw die in de eeuwen daarvoor zo kenmerkend is. Het versierende drijfwerk vertelt het verhaal van de ontwikkeling die de economische welvaart die de stad al aan het begin van de zeventiende eeuw had doorgemaakt. Ja, daar mocht op gedronken worden.”

De kennis van verzamelaars en liefhebbers is groot. Regelmatig komt het voor dat enthousiaste leden van de schouwen werken aan ontsluiting van deelcollecties. De interactie tussen hen en het museum verdiept zichtbaar de kennis omtrent de collectie. Dit vindt zijn schriftelijke neerslag via collectie online en via de collectieboekjes, die zowel in de museumwinkel als online worden aangeboden. Voorbeelden hiervan zijn de boekjes Miniatuurzilver en Familiepenningen
en nu dus het boekje Samen kijken.

Op naar de volgende vijf jaar!

De collectieboekjes zijn verkrijgbaar in de museumwinkel en in de webwinkel
collectieboekjes.amsterdammuseum.nl.