Ten eerste moesten ze natuurlijk passen bij de onderwerpen in de tentoonstellingsruimtes. Op basis daarvan kozen we (in overleg met conservator Kees Zandvliet) vijf afleveringen om fragmentjes uit te selecteren. Dat leek eenvoudig, maar was in de praktijk best ingewikkeld. Het maken van een tentoonstelling heeft een ander tempo dan het maken van een tv-serie. Zeker als de tv-serie later start dan de tentoonstelling. Zo hebben we één fragmentje niet voor de opening van de tentoonstelling kunnen maken, omdat de aflevering over Abraham Kuyper nog niet gemonteerd was. Zolang hebben we het opgelost door spotprenten van Kuyper te tonen op het ingebouwde scherm. Zodra de aflevering over Kuyper af is komt er alsnog een fragment uit de tv-serie op die plek.
Zoeken, zoeken en nog eens zoeken
Gelukkig waren de andere afleveringen wel (net) op tijd voor ons klaar. En dan begint het zoeken naar een fragmentje dat begrijpelijk, relevant en aantrekkelijk is zónder dat je de rest van de aflevering kunt zien. Veel mooie scenes vallen af omdat ze niet te begrijpen zijn zonder wat er voor of na komt. Andere vallen af omdat het onderwerp binnen de tentoonstelling teveel een zijspoor is. Omgekeerd kan een fragmentje uit een tv-programma ook juist een onderwerp toevoegen, dat in de tentoonstelling nog onderbelicht was. Zo ben ik blij dat via de tv-serie Multatuli toch nog even zijn opwachting maakt in de tentoonstelling.
Sarphati, of toch van Lennep?
En soms loopt het anders dan je van plan was. Ik had me voorgenomen een mooi fragment over Samuel Sarphati te selecteren voor de tentoonstelling. Sarphati was een van de belangrijkste vernieuwers van de hoofdstad in de 19de eeuw. Absoluut een belangrijke figuur om aandacht aan te besteden in het Amsterdam Museum. Toch werd het een fragment over Jacob van Lennep, de man die de eerste waterleiding liet aanleggen in Amsterdam (en in Nederland).
Dat had twee redenen. Ten eerst een praktische: voor de opening van de tentoonstelling had Hans Goedkoop nog niet de voice-over van deze aflevering ingesproken. Dus ik moest zoeken naar een fragment zonder voice-over en daarmee viel drie kwart al meteen af. De tweede reden was Marita Mathijsen, de biografe van Jacob van Lennep. Zij houdt op beeld zo’n mooi pleidooi voor een standbeeld voor Van Lennep en haar scène met Hans Goedkoop is zo geestig, dat de keuze toch snel gemaakt was.
Excuses, mijnheer Sarphati.