UvA Computermuseum graaft 11GB data op

Lees eerst wat vooraf ging

Computerapparatuur, revolutionaire pioniersmachines en topstukken

Curator en oprichter van het UvA Computermuseum dr. Edo Dooijes nodigde ons in juni 2013 uit om langs te komen en de tapes mee te nemen. Hij gaf ons een bijzonder enerverende rondleiding door het Computermuseum. De collectie bestaat uit computerapparatuur, waaronder revolutionaire pioniersmachines en topstukken uit de computergeschiedenis in Nederland vanaf de Tweede Wereldoorlog. De apparaten laten de vooruitgang in de computertechnologie en het gebruik ervan zien.

De meeste machines in het Computermuseum werken nog en zijn uitgerust met de originele systeem- en applicatiesoftware en zijn volledig gedocumenteerd. Dit stemde ons zeer hoopvol. We laten de tapes achter bij Henk Peek.

Henk Peek, de technicus van het Computermuseum, heeft jarenlang bij het Nikhef, Nationaal instituut voor subatomaire fysica in Nederland, gewerkt. Naast techniek heeft hij een passie voor natuurkunde en radio’s. Een paar jaar geleden werd hij beloond met de Wetenschappelijk Radiofonds prijs. Samen met een groep radiozendamateurs wist hij een verloren gewaande radiotelescoop in Dwingeloo weer leven in te blazen. De telescoop geldt als een monument in de geschiedenis van de radioastronomie in Nederland. Henk Peek is heel praktisch en inventief. Hij vertelde ons dat hij ooit een tape van 600 meter met de hand moest terugspoelen. Met een handmolen en een postbode elastiekje maakt hij zijn eigen slinger, en in no time zat de tape weer op de spoel.

Na ons bezoek is Henk Peek aan de slag gegaan met de tapes. Hieronder volgt een verslag in e-mails.

Op 15 juli 2013 mailt Henk:

"Het gaat moeizaam, maar we houden moed!

De eerste tape-drive is problematisch en heeft problemen met het laden van een tape.
Bij het laden wordt de tape in de tape-drive geregen en uit de cassette gespoeld. Als het tape-loadings proces in de fout gaat stopt dit. De tape-cassette kan dan niet uit de tape-drive genomen worden.
Op het internet vond ik het recept: de tape moet met de hand in de cassette terug gespoeld worden.
Tape-drive gedemonteerd en tape sensors gecontroleerd.
Vermoedelijk elektronisch moederbord probleem.

De tweede tape-drive werkt!
Het eerste stuk tape werd direct zonder fouten gelezen.
Maar verder op de tape ontstonden veel leesfouten.
Pas na het schoonmaken van de van de tapedrive wordt de eerste track, circa 400 Mbytes, foutloos gelezen.
Voor dit goed schoonmaken moest, zonder documentatie, de tapedrive gedemonteerd worden om het tape-head en de tape-loop geleiding schoon te maken.
Een cleaning tape maakt niet echt goed schoon.

Ik ben nu aan het uitzoeken waarom de volgende tape-track niet gelezen wordt".

Op 25 juli 2013 mailt Henk:

"Even een status rapport.
Ik heb circa 11 Gigabyte data van de tapes gelezen.
De tapes zijn 2 maal gelezen en de data daarna vergeleken.
Er zijn geen data verschillen tussen de leesslagen.
Het ziet er erg positief uit!

Zo even snel gekeken naar de data.
Het is waarschijnlijk dump formaat.
Met de nodige "dds" tekst in de data.
Het is alleen erg veel data!!

file size(Bytes) mountpoint

alibaba0 69730304 /
alibaba1 350887936 /usr
alibaba2 334659584 /var
alibaba3 538288128 /space1

shaman0 49086464 /
shaman1 223698944 /usr
shaman2 149094400 /var
shaman3 689848320 /disk1
shaman4 1399365632 /disk2
shaman5 1050083328 /disk3
shaman6 1402576896 /disk4
shaman7 1566236672 /disk5
shaman8 1112301568 /disk6

dds0 10493952 /
dds1 719437824 /usr
dds2 69959680 /var
dds3 561913856 /services
dds4 499867648 /services/www"

En een mail later:

"Ik heb nu alleen een copy wat op tape staat.
Daarin staat alle informatie nogal kris-kras door elkaar.
Om hiermee te werken moet de data eerst in een file systeem geplaatst worden.
Dat kan waarschijnlijk met het programma "restore".
Het is voor mij een open vraag of dit lukt met en huidige versie van restore.
Met een "oude" SUN versie moet dat lukken".

Wij juichen. Henk Peek is onze dataheld!

Welke hard- en software heb jij gebruikt?
Henk: Tape drives en Linux tape software.

Wat waren de grootste problemen die je tegenkwam bij het uitlezen van de tapes?
Henk: Goed werkende tape drives.

Wat zijn jouw 'lessons learned'?
Henk: De volhouder wint meestal, maar dat kost vaak erg veel effort.

Volgende stap
Wij bereiden ons voor op de volgende stap. We gaan de data analyseren die Henk Peek voor ons opgegraven heeft van de drie tapes SHAMAN (FREEZ), alibaba freeze en dds freeze en die we hebben opgegraven bij de Grave Diggers Party. Dit doen we met Archie, een door Paul ontwikkeld framework van verschillende tools om te archiveren, uitpakken en herkennen van bestanden. Wordt vervolgd.

Bekijk het UvA Computermuseum.

Wat vooraf ging
In 2011 kregen we bijzondere en belangrijke vondsten in handen: drie DLT tapes met de exotische namen SHAMAN (FREEZ), alibaba freeze en dds freeze. Op 15 januari 1996 bestond DDS twee jaar. Als kado werd de virtuele stad 'bevroren' (lees: een kopie gemaakt). Omdat:

"Drie versies van De Digitale Stad zijn er al geweest in twee jaar. Mensen komen en gaan. Trends komen op en verdwijnen weer. Huizen worden opgetuigd en verfraaid. Maar waar blijven alle digitale data? Wie weet over 5 jaar nog hoe DDS 3.0 eruit zag?"

Daarom werden in 1996

"de schijven met data, samen met een complete beschrijving van de programma's en machines waarop de DDS draait, gedeponeerd in een archief ter bestudering voor archeologen in een verre toekomst".

(Lees meer over de vondst GEVONDEN: FREEZE!)

Inmiddels aanbeland in die verre toekomst stonden we met lege handen. We hadden geen tape reader. En waar vind je de juiste tape reader om tapes uit 1996 uit te lezen? En, vroegen we ons af, wat zou de staat van de tapes zijn die bijna 2 decennia in een la hebben gelegen?

Voetenbankje
Na een lange speurtocht kwamen we bij de Koninklijke Bibliotheek (KB) uit. De KB had een tape reader gevonden, onder het bureau van een collega alwaar de reader dienst deed als voetenbankje. Na verwoede pogingen om de data van de tapes te lezen raakten we behoorlijk ontgoocheld. Elk geluid dat de tape reader maakte (tok tok, grrrrrr, pieeeep) klonk alsof er een bak met data werd weggegooid en zagen we daarmee de stad verdampen. Vraag was: wat is stuk, de tape reader of de tapes. Of beiden?
(Lees meer over de vondst "DDS aan je voeten")

We besloten op zoek te gaan naar een volgende tape reader. Waar is het centraal depot voor tools om verschillende media te lezen dat wij zo hard nodig hebben, dachten we. Stichting Computer Erfgoed Nederland (SCEN) heeft een eerste aanzet gegeven in Nederland met het Nationaal Register Historische Computers. Helaas vonden we daar niet de reader die wij zochten. Han Heijmans, voorzitter van SCEN en productmanager erfgoed aan de TU Delft, verwees ons ten slotte naar het UvA Computermuseum.

Naar boven