"Heiligschennis!"
Aartsrivalen in één shirt
Het hebben van een aartsrivaal is onderdeel van je (voetbal)identiteit. Dat geldt in hoge mate voor de rivaliteit tussen Ajax en Feyenoord. Het meest confronterende object in de tentoonstelling Voetbal Halleluja is dan ook het Ajax-Feyenoord shirt van Floor Wesseling: de Klassieker. Het is een van de shirts van zijn project BloodinBloodout, waarin hij voetbalshirts van tegenstanders mixt. Het Amsterdam Museum heeft het shirt aangekocht voor de collectie, want wat is Ajax zonder Feyenoord en vice versa. Het shirt roept flink wat emoties op. Hoe ga je als museum om met dit soort reacties?
We vonden BloodinBloodout een mooi project, dat precies laat zien en voelen hoe heftig voetbalrivaliteiten beleefd worden, vooral door de meest ‘fundamentalistische’ supporters. Kunstenaars zijn in staat om ingewikkelde zaken, zoals de emoties rond rivaliteit in één beeld te vangen. Niet met elkaar, maar ook niet zonder elkaar.
In de expo hebben we het shirt in een vitrine met stevig glas geplaatst; een grapje, maar met met een serieuze ondertoon, want we wisten van te voren natuurlijk dat dit shirt gevoelens van afkeer zou oproepen. Tegenover het Ajax-Feyenoord shirt staat het shirt Glasgow waarin Celtic en Rangers gemixed zijn. Dat zou in die stad net zo controversieel zijn als het Ajax-Feyenoord shirt hier. In Istanbul zou het shirt, waarin Galatasaray, Fenerbahce en Beşiktaş verenigd zijn heftige emoties oproepen. Het shirt De oorlog (een combi van Nederland en Duitsland) roept nu misschien vooral een glimlach op, maar zou na de traumatische WK-finale van 1974 wellicht tot woede-uitbarstingen geleid hebben. We vonden dat we geen serieuze tentoonstelling over voetbal konden maken zonder deze emoties te behandelen.
De andere shirts gemaakt door Floor Wesseling, onderdeel van het project BloodinBloodout.
Vloeken in de kerk
"Het is bij elke expo weer raak!" appt Floor Wesseling me, nadat ik hem meldde, dat er een mail binnen was gekomen van een Feyenoordfan die eiste dat "ons rood-wit gecombineerd met een 020 voetbalshirt" zo spoedig mogelijk wordt verwijderd uit het museum.
Op de Facebookpagina IlikeFeyenoord was het commentaar nog harder. Met een foto uit een AT5 reportage en de vraag "Wij weten niet zo goed wat we hier van moeten vinden? Zijn jullie trots dat we in een dergelijk museum hangen, of willen we helemaal niet in deze tentoonstelling voorkomen?" openden de beheerders van de pagina de discussie. Inmiddels staan er 510 comments onder de post, vaak voorzien van plaatjes.
Opmerkelijk veel reageerders gebruiken religieuze termen om hun afkeer te uiten: "godslastering tot de max", "Een schande om ons heilige shirt zo te bevuilen", "Is er dan niks meer heilig in dit land, hoe verzin je het, stelletje schobbejakken!!"
Weghalen?
Hoe ga je als museum om met dit soort reacties? Het shirt weghalen? Het is niet leuk om voor tyfushoer uitgemaakt te worden en al helemaal niet om te lezen dat het museum platgebrand moet worden. Nuance is niet de grote kracht van social media. Als ze voor me staan - ze zijn uiteraard van harte welkom om de tentoonstelling te bezoeken - zullen ze dit soort teksten vast niet uiten. Uiteindelijk lijken de supporters uit Amsterdam en Rotterdam meer op elkaar dan ze misschien willen toegeven. Het sentiment dat het shirt een soort van heiligschennis is, wordt gevoeld in 010 en 020.
Sjoerd Mossou schreef een mooie column naar aanleiding van het shirt. Hij noemt het een geslaagd kunstwerk omdat 'het verwart en het prikkelt. We worden er lacherig, boos of lichtelijk nerveus van. Het voelt als iets surrealistisch'.
Lees ook het tweede artikel verschenen over het shirt 'De Klassieker': "Opzouten met dat shirt" Reacties Feyenoord fans op het shirt 'De Klassieker'.
Media