#020today: Zwerend handje

Op 14 juni 1903, nog geen drie weken na de officiële opening van de Beurs van Berlage, verscheen in de ochtendeditie van het Algemeen Handelsblad een advertentie met de tekst:
"Heeren Effectenhandelaren. TE KOOP aangeboden een Afgezaagd Handje van de Effectenbeurs." Maar van wie was dat handje eigenlijk? En wat had het verkeerd gedaan dat het zo kort na de opening van de effectenbeurs al van de hekken van de beurs afgezaagd moest worden?

Het antwoord op die vraag begint bij de bouw van de Beurs van Berlage. Deze nieuwbouw bood de Amsterdamse effectenhandelaren een unieke kans. Zij konden hierdoor een lang gekoesterde wens realiseren: de fysieke afscherming van de effectenbeurs met hekken. Zo werd de toegang tot de handel effectief gecontroleerd en geregeld. De Vereeniging voor den Effectenhandel vestigde hiermee een monopoliepositie in de handel, overigens zeer tegen de zin van de gemeente en de overige beursbezoekers.

Wat de effectenhandelaren minder prettig vonden aan de hekken was een versiering die erop was aangebracht. Boven de geldzak was een handje te zien dat met twee vingers opgestoken een eed symboliseert. De Vereeniging voor den Effectenhandel had deze symboliek van Berlage als volgt verdedigd: de handel die hier gedreven wordt (geldzak) gaat steeds met eerlijkheid gepaard, zodat er een eed op gezworen kan worden. De handelaren zelf lazen er echter een beschuldiging in, als zouden zij slechts op geld belust zijn en alleen bij geld zweren.

Toenemende irritatie over de 'zwerende handjes' leidde ertoe dat de effectenhandelaren op een gegeven moment een smidsgezel ontboden, die onder grote aandacht van de handelaren de handjes eraf zaagden. Onder luid gejuich werden de handjes vervolgens geveild en brachten 10, 15 en soms wel 20 gulden op, aldus een bericht in de Sumatra Post van 9 juli. En zo werden ze ook in de krant te koop aangeboden.

Het handje op de foto is één van die handjes uit de Beurs van Berlage en nu onderdeel van de collectie van het Amsterdam Museum. Het is een mooie geheugensteun, die ons eraan herinnert dat de discussie over de ethiek van bankiers en handelaren van alle tijden is.

Kijk hier voor meer informatie over dit object.