#020today: Volkstuinen

Tijdens de Eerste Wereldoorlog gaf de gemeente Amsterdam gehoor aan de vraag vanuit de bevolking om stukjes grond te mogen huren voor de teelt van aardappelen en groenten. De gemeente zag hierin een middel om bij te dragen aan de toenemende voedselschaarste. Vanuit de tuinders werd op 18 augustus 1917 - in de maand na het Aardappeloproer - de Bond van Huurders van Volkstuinen opgericht om de belangen van de huurders op de complexen overkoepelend te behartigen.

Een eerder opgericht complex als Tuinwijck aan de Polderweg uit 1910, het oudste van Amsterdam, ging ook deel uitmaken van de bond. Later werd de vereniging omgedoopt in Bond van Volkstuinders. Terwijl het aanvankelijk vooral te doen was om het nuttig gebruik van de volkstuin als moestuin, kwam na de Tweede Wereldoorlog de nadruk te liggen op het gebruik als siertuin en de recreatieve functie. In de meeste complexen gaat het om tuinen met huisjes; in het merendeel hiervan bestaat de toestemming om er in de periode van april tot oktober te overnachten.

Ons museumobject van de dag is een schilderij door Kris Spinhoven van het nutstuinen-complex Bos en Lommer bij Station Burgemeester De Vlugtlaan in 2001. Dit eenvoudige complex werd enkele jaren later opgeheven; huurders konden verhuizen naar het nieuwe volkstuinenpark ‘De Oase’, enkele kilometers westelijker aan de Haarlemmerweg.

Dit voorbeeld is illustratief voor een onderwerp waar de Bond van Volkstuinders herhaaldelijk mee te maken heeft gehad: hoe kunnen de belangen van een park en de tuinders worden behartigd als de gemeente andere plannen heeft voor deze locatie? Ook Amsterdams oudste complex ontkwam niet aan gedwongen verhuizing: in 1939 verhuisde Tuinwijck naar de Oosterringdijk en in 1974 vanuit Oost naar de stadsrand in Noord, aan de Liergouw, ten oosten van Schellingwoude.