Anatomische les

Het schilderij van Rembrandt uit 1656 toont de openbare anatomische les die het Chirurgijnsgilde eenmaal per jaar mocht organiseren. De stadsregering stelde hiervoor het lijk van een terechtgestelde misdadiger ter beschikking. Het hoofd van Dr. Jan Deijman is verloren gegaan bij een brand in 1723, net als de andere leden van het chirurgijnsgilde. Collegemeester Gijsbert Calkoen heeft de brand overleefd. Hij houdt de schedelkap van het lijk vast.

Laura vertelt dat het bij de anatomische lessen die zij bijwoont heel anders toegaat. Ze vindt het gebrek aan privacy van het lijk het meest confronterend. Tegenwoordig is het lichaam helemaal bedekt met een laken behalve het kleine deel waar gesneden wordt. En het is uitgesloten dat de studenten weten wie er op de snijtafel ligt. Foto’s maken is dan ook streng verboden.

In de tijd van Dr. Deijman ging men anders om met privacy. We weten zelfs nu nog wie er op de snijtafel ligt: Joris Fonteijn, die tijdens zijn leven ook wel ‘Zwarte Jan’ genoemd werd. Fonteijn was een Vlaamse kleermaker die op het slechte pad was geraakt. Op 27 januari 1656 werd hij veroordeeld tot de strop. “En wat is er nog meer anders?” vraag ik. “De hygiëne waarschijnlijk. En nu zijn er ook vrouwen bij anatomische lessen.“