Slavernij

De meest zichtbare erfenis is de Amsterdamse bevolking. Er wonen hier veel nazaten van de mensen die ooit vanuit Afrika gedwongen naar de Amerika’s gevoerd zijn. Van plekken in de stad moet je het verhaal kennen om te weten dat er een link met slavernij is. In het Stadhuis (nu het Paleis op de Dam) vergaderde in de 17de eeuw de Sociëteit van Suriname. De directeuren overlegden over de reisschema’s van slavenschepen en leningen aan de plantagehouders. De suikerfabriekjes in de Jordaan verwerkten de door slaven verbouwde suiker. Het zout op de rijk gedekte tafels in de grachtenpanden kwam van de zoutpannen op Curaçao. De plaquette voor het huis van de burgemeester, ooit gebouwd als huis van slavenhandelaar Paulus Godin, is één van de weinige tastbare herinneringsplekken in de grachtengordel.

Virtueel monument

Een interessant virtueel monument is de kaart van de Amsterdamse slaveneigenaren, die in 1863 bij de wettelijke afschaffing van de slavernij 300 gulden compensatie per slaaf kregen. Dienke Hondius van de VU heeft met haar studenten de adressen op een googlemap gezet en gelinkt aan de archieven van het rijksarchief, zodat we ook weten hoe de mensen heetten voor wie de eigenaar 300 gulden kreeg. De vrijgelaten slaven kregen niets, integendeel: ze moesten nog 10 jaar op de plantages blijven werken.

Mental slavery

Sommige sporen van het slavernijverleden zijn dus zichtbaar, zoals de monumenten in het Oosterpark en op het Surinameplein en het graf van Eliëzer op de joodse begraafplaats in Ouderkerk. Maar de meeste sporen zijn niet zichtbaar of tastbaar. En over sommige sporen wordt getwist: welk gedrag van individuen of groepen heeft nog te maken met de slaventijd? Moeders die alleen hun kinderen opvoeden? Superioriteitsgevoel en mental slavery? Hoe zit het met zwarte piet? Ook een erfenis uit de tijd van slavernij of gewoon een kinderfeest? Hopelijk leidt de herdenking in 2013 tot meer kennis over het gedeelde verleden. Het zal veel over de grachtengordel en Gouden Eeuw gaan dit jaar. Het Amsterdam Museum draagt er graag aan bij dat daarbij ook de zwarte bladzijde aan de orde komt en dat de wat verborgen relatie tussen de stad en het slavernijverleden zichtbaarder wordt.

Slavernijspoor door de Gouden Eeuw

Vanaf 1 juni zal er door de tentoonstelling De Gouden Eeuw een spoor lopen dat de zwarte bladzijde zichtbaar maakt. De komende tijd zullen we met veel mensen praten over slavernij en over nieuwe feiten horen en lezen. Met dank aan iedereen die dit verleden en de manier waarop het doorwerkt in het heden wil delen, doen we daar verslag van in deze serie blogs over ‘de zwarte bladzijde’.