Het socialistische Frankendeal

NA 1945: DRIE NIEUWE TUINDORPEN DEEL 2: TUINDORP FRANKENDAEL.

Tuindorp Frankendael (1950) was één van de eerste Nederlandse woonwijken die in één jaar uit de grond gestampt werden met behulp van geprefabriceerde grijs-witte montagebouwstenen. Het is ontworpen door de architecten Merkelbach en Elling voor de woningbouwvereniging Patrimonium en Onze Woning.

Hovenbouw

Door het nieuwe bouwkundig concept van hovenbouw werd voor het eerst in Amsterdam geprobeerd openheid en beslotenheid te accentueren. Zo’n hof – met een speelplaats in het midden - werd omsloten door twee L-vormige huizenblokken die iets van elkaar af waren geplaatst, waardoor er twee toegangswegen naar binnen waren. Het geeft een optisch grotere ruimte dan ‘strokenbouw’, terwijl het aantal woningen per hectare hetzelfde blijft. Het aantal bewoners kan hierbij niet vermeld worden in een dichtheidsgetal, aangezien het om een esthetische waarde gaat. Het gaat dus om een kwaliteitscijfer.

Duplexwoning

Verder deed ook de duplexwoning zijn intrede. Om het woningtekort te bestrijden werd bedacht om van eengezinswoningen de beneden- en bovenverdieping op te delen in twee kleine zelfstandige woningen. De oppervlakte bedraagt 54 m². Uitgaande van een duplexsituatie bevat de begane grond een woonkamer van 17 m², een slaapkamer van krap 8,5 m² en een keuken van 5,3 m². Hier zijn ook de douche en wc bij inbegrepen. De verdieping erboven herbergt een even grote woonkamer, een ouderslaapkamer die groter is (namelijk 8,5 m²) en een kleinere slaapkamer. Ook hier bevinden zich een douche en een wc.

Luierdorp

In de volksmond werd Tuindorp Frankendael ook wel Luierdorp genoemd, naar de was die de vele waslijnen droegen. Een andere naam was ‘Jeruzalem’, naar de witte kleur en vorm van de bebouwing. Het gebied bestrijkt in zijn geheel 500 bij 600 meter tussen de Park Frankendael en de Nieuwe Oosterbegraafplaats. Midden in deze buurt bouwde de Hervormde gemeente het Jeugdhonk Sjaloom. Eveneens is hier de buurtvereniging Reigersburg gevestigd.

Willem Dreeshuis

Het rode karakter dat de buurt had, zien we terug in het Willem Dreeshuis voor oudenvandagen, een schepping van architect J. Snellebrand. Nog steeds wordt daar op 1 mei, samen met de buurt, het Morgenrood en de Internationale gezongen. Het socialisme leeft sterk onder de bewoners in het huis waar woongenot het uitgangspunt is. Mevrouw Lubsen kan dat beamen. Zij kwam oorspronkelijk uit de Staatsliedenbuurt (Joan Melchior Kemperstraat) en verhuisde als zesjarige naar Amsterdam-West (Van Limburg Stirumstraat). In 1957 is haar eerste en enige man overleden na een lang ziekbed. Toen zij in 1990 in het Willem Dreeshuis terechtkwam, moest Mevrouw Lubsen zeker wennen: "Moet ik van mijn vierkamerwoning in dit rothok, ik ben daar gek, zo dacht ik in het begin". Om te vervolgen: "Ik heb er ook geen spijt van, ik ben een makkelijk mens. Ik moest wel beloven niet over het geloof te praten. Er zitten hier veel socialisten." Toch deerde dat haar niet, want: "Dat moeten ze voor hun eigen weten, het zijn ook mensen". Ook buurtgenoten kunnen via de servicepunten – ook in Betondorp – terecht voor vele diverse activiteiten.