#020Today: de week van Kenau

“De twee bekendste heldinnen uit de Tachtigjarige Oorlog zijn Kenau Simonsdr. Hasselaer (1526-1588) en Magdalena Moons (1541-1613). Eeuwenlang zijn zij bejubeld als vaderlandse heldinnen: Kenau omdat ze de moed had mee te vechten op de muren van het belegerde Haarlem, Magdalena Moons omdat ze durfde te onderhandelen met de Spaanse opperbevelhebber van het beleg van Leiden. Hun heldinnenstatus duurde ongeveer drie eeuwen. In de negentiende eeuw werd het verhaal over hun heroïsche rol in de geschiedenis van de Nederlandse vrijheidsstrijd niet langer geloofd en vielen beide vrouwen van hun voetstuk, maar tegenwoordig staan zij weer volop in de belangstelling.” (Citaat over dit boek op de website van Uitgeverij Vantilt).

In de collectie van het Amsterdam Museum treffen we Kenau aan op het schilderij Anno 1573. Het beleg van Haarlem van Charles Rochussen uit 1853. Het maakt deel uit van de Historische Galerij van Jacob de Vos Jzn, een uit 253 taferelen bestaand beeldverhaal van de vaderlandse geschiedenis, waarvoor Jacob de Vos in de jaren 1850-1863 opdrachten gaf aan veelbelovende jonge kunstenaars. De Tachtigjarige Oorlog neemt in deze reeks een prominente plaats in; uiteraard kon Het Beleg van Haarlem met de heroïsche rol van Kenau hierin niet ontbreken.

In de tentoonstelling Helden van het Vaderland (Amsterdam Museum, 1991) werd de complete Galerij de Vos tentoongesteld. In de tentoonstellingscatalogus (redactie Dedalo Carasso) staat het schilderij met Kenau op de voorzijde. Het is voorzien van de tekst hieronder. ‘Don Frederik’ duidt op Don Frederik van Toledo, die handelde in opdracht van zijn vader, de hertog van Alva. Deze beruchte Spaanse landvoogd in de Nederlanden (1567-1573) vertoefde destijds met jicht op het Valkhof in Nijmegen.

“Don Frederik besloot Holland nu in het hart aan te vallen. Op 11 december 1572 sloeg hij het beleg voor Haarlem. Daar werden aan beide kanten zonder doorslaggevend resultaat wonderen van dapperheid verricht. De prins trachtte verschillende malen tevergeefs de stad aan de landzijde en vanaf de Haarlemmermeer te ontzetten. Tevergeefs werden de Spaanse schansen moedig bestormd, bezet en hernomen, tevergeefs stelde zelfs de wakkere Kenau Hasselaar zich aan 't hoofd van driehonderd vrouwen om de vijand te verdrijven. De stad moest zich op 12 juli 1573 overgeven. Er volgde een verschrikkelijke strafoefening, maar de plundering werd afgekocht. Hoewel ook Haarlem had moeten zwichten, verloren de landzaten niet de moed. Uit het langdurige beleg was hun gebleken dat de Spanjaarden niet zo onoverwinnelijk waren als men aanvankelijk had gedacht.”

Klik hier voor het schilderij Het beleg van Haarlem in de Collectie Online.