Hoe anders ziet de kermis eruit op het schilderij ‘Kermis op het Haarlemmerplein’ van George Hendrik Breitner, dat dateert van rond 1900. Op het schilderij is een paardendraaimolen te zien en bezoekers die over de kermis wandelen of gezellig staan te kletsen. Het ziet er heerlijk rustig en gemoedelijk uit.
Maar zo was het niet altijd. In de loop der jaren was de kermis namelijk uitgegroeid tot een massaal volksfeest waarbij veel gedronken werd en nogal wat buitenechtelijke vrijpartijen plaatsvonden. In 1871 besloot het Amsterdamse gemeentebestuur om het kermisvieren na 1875 af te schaffen. Ze hadden genoeg van de losbandige taferelen die het stadsbeeld bedierven. Dit leidde tot onbegrip onder de bevolking. Toen in september 1876 geen kermis meer mocht plaatsvinden, uitten vooral de lagere klassen hun ongenoegen omdat hun jaarlijkse verzetje werd ontzegd met een kermisoproer als gevolg. Maar het verbod op de septemberkermis bleef van kracht. Wat wel voorlopig stand hield, waren de kermisattracties op diverse pleinen in de stad ter gelegenheid van de voorjaarsmarkt in april, totdat deze jaarmarkt in 1911 werd verboden. Halverwege de twintigste eeuw keerde de kermis echter weer terug. Nu met nieuwe, spannende attracties zoals de botsautootjes.
Ook al ziet de kermis er vandaag de dag heel anders uit dan de kermis van Breitner, ik denk dat de kermisbeleving hetzelfde is gebleven. Het betekent vermaak, ontspanning en amusement. Kinderen genieten van de attracties, de suikerspin en de poffertjes. Voor jongeren en ouderen zijn de attracties niet meer zo belangrijk, maar gaat het vooral om de borrel die erbij hoort.

Margje van Vugt, stagiaire Collectiebeheer

Kijk hier voor meer informatie over dit object