#020today: Internationale Dag van de Persvrijheid

Wij kunnen het ons nu niet meer zo goed voorstellen, maar ook Nederland heeft in vroeger eeuwen beperkingen hierin gekend. Ooit noemde een Fransman Amsterdam in de Gouden Eeuw ‘het mekka van vrijheid’. In tegenstelling tot Frankrijk heerste in Amsterdam een grote mate van vrijheid van drukpers. De plaatselijke overheid greep op dit vlak alleen in, als de orde in de stad verstoord dreigde te raken. Dit was ook niet zo verwonderlijk, als men bedenkt, dat de vele boekdrukkers in de stad een belangrijke rol speelden binnen de economie van Amsterdam. Toch bestonden er regels op grond waarvan boeken, pamfletten, (spot)prenten en andere publicaties verboden werden. Zo was het beledigen van buitenlandse staatshoofden niet toegestaan, want dat kon de politieke verhoudingen schaden. Ook de eigen regenten mochten niet te zwaar beledigd worden, want dan zou hun macht daarbij te veel ondermijnd kunnen worden. Het bekritiseren van bepaalde, heersende opvattingen op godsdienstig gebied, zoals het ontkennen van de goddelijke drie-eenheid of van het bestaan van heksen en duivels, was eveneens een reden om bepaalde geschriften te verbieden. Op grond hiervan werd deze vertaling van het beroemde boek Leviathan door de Engelse filosoof Thomas Hobbes zeven jaar na verschijnen op 19 juli 1674 door het Hof van Holland alsnog als “godslasterlijk ende zielverdervend” aangemerkt én verboden, tegelijk met werken van Spinoza en anderen.

Nel Klaversma, conservator oude boeken/documentalist

Kijk hier voor meer informatie over dit object