Philip Sadée, Aankomst van het stoomveer uit Zaandam, ca. 1890 (detail)
Veerboten aan De Ruijterkade
Op het schilderij zien we een deel van de toen onlangs aangelegde De Ruijterkade achter het nieuwe Centraal Station, dat in 1889 in gebruik werd genomen. Met de omstreden bouw van dit immense gebouw op het hiertoe aangelegde stationseiland ontstond een nieuw verkeersknooppunt. Achter het station werden aan de kade aanlegsteigers gerealiseerd voor bootverbindingen met tal van plaatsen, zowel aan de overkant van de Zuiderzee, zoals Lemmer, Kampen en Zwolle als binnen Noord-Holland, zoals IJmuiden, Alkmaar, Hoorn en Enkhuizen.
Steiger 11
Op het schilderij van Philip Sadée is een deel van de westzijde van de De Ruijterkade afgebeeld: steiger 11, de plek die vele jaren werd gebruikt door de veerboot van en naar Zaandam, duidelijk herkenbaar door het bord met ‘Zaandam’ in koeienletters. Het tafereel toont het voor deze locatie zo kenmerkende komen en gaan van passagiers. Op de foto van deze locatie van Jacob Olie uit 1892 (Collectie Stadsarchief Amsterdam) zien we links van de steiger theehuis ‘Amstelstroom 4’, waar reizigers hun dorst konden lessen.
Jacob Olie, De Ruijterkade met op de voorgrond brug over Westelijke Doorvaart en Westertoegang, 1892. Foto Stadsarchief Amsterdam
Varen of rennen
Destijds werd veel gebruik gemaakt van deze veerverbinding, zowel voor het ‘overzetten’ van mensen voor het woon-werkverkeer als voor passagiers op weg naar een verdere bestemming. Zo zien we op dit tafereel kruiers die opvarenden helpen bij de zware bagage.
Sinds enkele jaren bestaat, weliswaar op zeer beperkte schaal, opnieuw de mogelijkheid om met een pont, de 'Zaanboot' heen en weer te varen tussen Amsterdam en Zaandam, nu vooral als toeristisch uitje; de laatste mogelijkheid dit jaar is in het weekend van 26 en 27 september 2015. De overtocht duurt (inclusief tussenstop) ongeveer 55 minuten.
Da’s zo’n tien minuten langer dan de tijd van de snelste lopers van de ’10 Engelse Mijl Wedstrijd’ (16.09 km.) van de Dam tot Damloop; de recordtijd van de dertig edities tot dusver stamt uit 2011 en staat op naam van Leonard Patrick Komon uit Kenia met een tijd van 44 minuten en 27 seconden.
Philip Sadée, Aankomst van het stoomveer uit Zaandam, ca. 1890