Frans Vos, Kinderziekenhuis, ca. 1870
Een kinderziekenhuis in Amsterdam
Toch wel bijzonder: er is een schilderij van het kinderziekenhuis in Amsterdam uit de prilste begintijd. In 1865 ging het open aan de Oudezijds Achterburgwal in het gebouw van het voormalige Engelse Weeshuis. Drijvende kracht achter de totstandkoming was Dr. Samuel de Ranitz, die als gemeentelijk armendokter geconfronteerd werd met de miserabele toestand op het gebied van gezondheid en hygiëne. Na jarenlang lobbyen kon het ‘Kinder-Ziekenhuis’ eindelijk open; het begon met zes patiëntjes, die gemiddeld 58 dagen in de kliniek verbleven. De behandeling was gratis.
Mededelingenbord in het kinderziekenhuis, ca. 1900
Bord met spreekuren
De gedreven Dr. De Ranitz bleef meer dan veertig jaar geneesheer-directeur van het Kinderziekenhuis, van 1865 tot 1908. Al vanaf het begin ging het ziekenhuis tevens fungeren als polikliniek. Voor de armen – ‘minvermogenden’ staat op het bord – was er een apart spreekuur. Ook ging het kinderziekenhuis een belangrijke rol spelen bij inentingen – “Het kosteloos inënten geschiedt des dinsdags te 3 uren precies.” Dit mededelingenbord dateert van rond 1900.
Bert Sprenkeling, Foto met naamsaanduiding van Emma kinder-ziekenhuis in Sarphatistraat, ongedateerd
Emma aan de Sarphatistraat
Inmiddels was het kinderziekenhuis, in 1873, verhuisd naar de Sarphatistraat aan de toenmalige stadsrand. Toen koningin Emma in 1899 ‘Beschermvrouwe’ werd van het ziekenhuis - ze had al eerder indruk gemaakt met haar hartelijkheid bij eerdere bezoeken -, werd dit naar haar vernoemd. In gietijzeren vergulde letters werd de naam aangebracht op de gevel van het hoofdgebouw.
Het kinderziekenhuis zou uiteindelijk meer dan een eeuw gevestigd zijn aan de Sarphatistraat. In 1988 verhuisde het Academisch Medisch Centrum om officieel verder te gaan onder de naam Emma Kinderziekenhuis AMC. Op 7 oktober 2015 zal het aldaar in vernieuwde vorm worden heropend.
Letters EMMA KINDERZIEKENHUIS, 1899. Hier te zien als deel van de vitrine ‘Kinderziekenhuis’ in Amsterdam Museum, 1999-2014
Erfgoed van ‘het Emma’
De objecten in deze blog maken alle deel uit van een uitgebreide schenking van het Emma Kinderziekenhuis aan het Amsterdam Museum in 1999. Dit was aanleiding een grote vitrine in te richten met als titel ‘Kinderziekenhuis’, die zou blijven staan tot 2014.
Nu, bij het 150-jarig bestaan, is er dus in het Stadsarchief Amsterdam een uitgebreide tentoonstelling over de geschiedenis van deze instelling, in combinatie met de Ons Amsterdam-special ‘Zieke lieverdjes’. Zowel in tentoonstelling als publicatie komen persoonlijke herinneringen aan het verblijf in ‘het Emma’ ruimschoots aan bod.
De tentoonstelling ‘Tussen Ziek en Beter. Verhalen uit het Emma Kinderziekenhuis´in het Stadsarchief Amsterdam duurt tot en met 14 november 2015.
De special ‘Zieke lieverdjes. 150 jaar Amsterdamse kindergeneeskunde’ is verkrijgbaar in het Stadsarchief en bij Ons Amsterdam.
Als aanvulling op deze blog: op 7 oktober 2015 is het Emma Kinderziekenhuis na een ingrijpende vernieuwing heropend. Voor de link naar dit onderwerp op het NOS-journaal klik hier.
