Amsterdam Museum, inv.nr. SA 37860
Eerste metrorit
Ik weet nog dat ik pal na de opening van het eerste deel van de oostlijn in 1977 voor het eerst een rit maakte tussen de voorlopige eindpunten: van station Holendrecht naar station Weesperplein. Ik was onder de indruk hoe geruisloos je over de rails zoefde en bij Amstel onder de grond dook. Alles zag er zo spiksplinternieuw en brandschoon uit. Dat gold ook voor die indrukwekkende fel oranjerood gespoten toegangspoorten op Station Weesperplein: alsof ik de zware verflucht nog kon ruiken!
Serie Metro’s
Zo’n deur van station Weesperplein inspireerde Siet Zuyderland in 1980 tot het maken van een fors schilderij (83x70 cm); twee tekeningen dienden als voorstudie. Journalist Ben Kroon schreef over dit schilderij: (de maker) ‘heeft een toegang geregistreerd in zijn koele zakelijkheid als een compositie van de Stijl-groep, fraai en vreemd’ (De Tijd, 19 juli 1985).
Het Weesperplein-werk werd vervaardigd in opdracht van het Amsterdam Museum. Dat is niet verwonderlijk: het gegeven sluit naadloos aan op zijn veel geroemde serie met interieurs van metrostations in steden all over the world uit 1975-1978. In 1978/79 werden deze geëxposeerd in het Stedelijk Museum onder de titel ‘Ondergrondse spoorwegstations’.
Deur metrostation Weesperplein, tekening, 1980
In het boek boek ‘Gedroomde ruimte’ over het werk van Zuyderland, geschreven door Bernlef en Anneke Oele, worden de Metro’s aangeduid als een ‘werkelijk prachtige serie’. Over de relatie met de tekeningen wordt opgemerkt: “Overal tekent Zuyderland als voorbereiding de details die hij ziet, de constructie, alsof het de anatomie van een lichaam is. Waarschijnlijk zijn daardoor de schilderijen ook zo concreet en in zekere zin kaal of helder geworden. Er is geen ‘slap’ moment te vinden, het fundament is stevig.”
Metrokunst
Eveneens in 1980 ontwierp Siet Zuyderland voor de aankomsthal van de metro op Centraal Station een serie kijkdozen, die in de wand waren ingebouwd. In elke doos zag je – met een verrassende dieptewerking - een reproductie van een ander geschilderd tafereel van een metrostation ergens op de wereld. Dit werk maakte deel uit van de reeks kunstwerken die geheel toegesneden op de beoogde locatie, werden vervaardigd voor tal van plekken van de oostlijn. Het boekje over deze kunstwerken had de toepasselijke titel: ‘Van metro tot beeldbuis’ (Amsterdam, 1980).
Enkele jaren geleden moesten de kijkkastjes echter het veld ruimen bij de ingrijpende verbouwingen op Centraal Station. Naar nu blijkt is van de zestien kijkdozen de helft verloren gegaan door vernieling dan wel ontvreemding. Van de acht resterende kijkdozen worden er deze maand zeven geëxposeerd tijdens de Kunst10daagse Bergen (16 tot en met 25 oktober 2015).
Voor de website van Siet Zuyderland: klik hier.
Het boek ’Gedroomde ruimte – Siet Zuyderland en Bernlef’ (auteurs: Bernlef en Anneke Oele) is in 2012 verschenen bij Uitgeverij de Kunst.
Siet Zuyderland, Draaihek en deurbeplating metrostation Weesperplein, tekening, 1980