Jan Gerard Smits, Zwartebijlsteeg, eind 19de eeuw 
Koploper tot nu toe van deze poll op Dichtbij.nl is de Dubbeleworststeeg.
Verdwenen straatnamen
Het hier afgebeelde schilderij van Jan Gerard Smits (1823-1910), door ons museum verworven in 2013, is van een steegje aan de voet van de Ronde Lutherse Kerk met de intrigerende naam Zwartebijlsteeg. Je kijkt hier uit op de achterkant van het steegje Groot Hemelrijk. Met de sloop van deze stegen rond 1930 verdwenen ook die namen uit het straatbeeld. Gelukkig zijn er nog tal van straten en stegen in de binnenstad die hun opmerkelijke naam hebben weten te behouden.
Grappige namen van stegen
Mijn fascinatie voor die namen is zeker aangewakkerd door het ‘Amsterdams stegenboek’ uit 1975. Op de achterkant van dat boek staan een stel van die namen, met ook hier (toevallig?) als eerstgenoemde: de Dubbeleworststeeg.
De namen laten zich lezen als een gedicht:
Dubbeleworststeeg
Brandewijnsteeg
Dolle Begijnensteeg
Blinde Katersteeg
Kromelleboogsteeg
Openhartsteeg
Wijde Lombardsteeg
Onkelboerensteeg
Balk in ’t Oogsteeg
Mosterdpotsteeg
Schoorsteenvegerssteeg
Nadorststeeg
Ossenspooksteeg
Oudekennissteeg
Straatnamen verklaard
Bij dit soort namen kan het leuk zijn zelf wat associaties los te laten op de mogelijke herkomst van zo’n straatnaam. Voor wie geïnteresseerd is in de feitelijke herkomst van zo’n naam: bij bepaalde namen is die bekend, bij andere niet. Een mooi boek om dit in op te zoeken is: ‘Stadsatlas Amsterdam. Straatnamen en brugnamen verklaard’ (Uitgeverij Amsterdam Publishers, 2006).
Over de verdwenen straatnaam Zwartebijlsteeg staat hierin geen verklaring. Maar dat is wel het geval voor de Dubbeleworststeeg: “Naar de vroegere bewoner van het hoekhuis, Laurens Dubbelworst, die in 1672 in dat huis is gestorven”.
Jan Gerard Smits, Zwartebijlsteeg, eind 19de eeuw (detail)