Lucas van Leyden, Dans om het Gouden Kalf, ca. 1530. Collectie Rijksmuseum
Een van de uitdagingen is dat het overgrote deel van de objecten niet van de familie Cromhout afkomstig is. Dat moet je wel aan je toehoorders duidelijk maken als docent. Om hen het nog wat moeilijker te maken vertelde ik ze ook nog eens over het verdwenen schilderijenbezit van deze familie. Dat bezit was namelijk niet gering.
Boedel
Als na bijna honderdvijftig jaar bewoning de laatste afstammeling, Jacob Hendrik baron van Wassenaar van Alkemade op 15 december 1800 sterft, erft zijn nichtje in Parijs zijn gehele bezit; dus ook de schilderijen. Om dit alles fatsoenlijk over te dragen wordt een boedelinventaris opgemaakt. Gelukkig voor ons worden daar de schilderijen uitgebreid in beschreven. Om het aanschouwelijke onderwijs bij een rondleiding makkelijker te maken beloofde ik daarom de docenten dat ik zou proberen enkele schilderijen ‘weer boven tafel te krijgen’. Enkele getraceerde schilderijen wil ik graag met jullie delen.
Philips Wouwerman, Calvarieberg, 1651. Particuliere collectie
Gouden Kalf
Eentje ervan kennen jullie misschien wel, namelijk een drieluik van de hand van Lucas van Leyden met als onderwerp ‘De Dans om het Gouden Kalf’. Het schilderij hangt nu prominent in het Rijksmuseum. Bij de baron hing het schilderij in de Voorkamer, naast een kabinet vol met linnen servetten. Tegenwoordig is de Voorkamer de winkel van het museum. In dezelfde Voorkamer hing een schilderij vervaardigd door Philips Wouwerman, met als onderwerp ‘De Calvarieberg’. In de boedelinventaris wordt het schilderij als volgt omschreven: “Christus aan het kruis…in dit uijtmuntende tafereel ziet men in het verschiet de Berg Calvarie waarop de saligmaker gekruist staat tussen de twee moordenaars, op de voorgrond siet men verscheidene krijgsknegten te voet en te paard…”
Johannes Voorhout, Kruisiging, 1676. Collectie Museum Ons’ Lieve Heer op Solder
Ons’ Lieve Heer op Solder
Ten slotte nog een derde schilderij. Het bevindt zich tegenwoordig in de collectie van onze samenwerkingspartner Ons’ Lieve Heer op Solder. Het schilderij met als onderwerp ‘Christus aan het Kruis’ werd op een veiling in 2001 aangekocht - overigens was ik toen net aan de slag bij dit museum en mocht ik telefonisch het schilderij voor het museum bemachtigen, maar dit terzijde -. Het schilderij had heel lang als schouwstuk gediend in het katholieke Regenboogsliefdehofje. Daar was het in 1806 terecht gekomen nadat het door de executeur van de boedel van de baron, Arnout van Brienen van de zolder was gehaald. Blijkbaar zijn niet alle schilderijen bij de prinses terecht gekomen! Natuurlijk zullen de museumdocenten niet al deze details kunnen vertellen. Maar ik kan hun wel van een paar afbeeldingen van deze schilderijen voorzien om aan hun gehoor duidelijk te maken dat het bezit niet helemaal verloren is gegaan.