Sommige namen kwamen vaker voor, Anton de Kom bijvoorbeeld, maar meer dan 100 zijn uniek. Soms zijn het bekende mensen, zoals Humberto Tan of Sylvana Simons, maar veel mensen nomineerden hun ouders, vooral moeders, maar ook echtgenoten. Ondernemers, kunstenaars, vrouwen die black hair contests organiseren, een boksschool… de variëteit is groot. Soms zeiden gastcurator Imara Limon en ik tegen elkaar ‘ja natuurlijk is die genomineerd’. Soms waren we verrast door mensen en verhalen die we nog helemaal niet kenden. Maar we misten ook veel mensen waarvan we zelf vonden: die horen er eigenlijk ook bij. Het merendeel van de rolmodellen heeft Surinaamse roots, niet verwonderlijk gezien de plekken waar we zochten, ons eigen netwerk en het feit dat Amsterdam nu eenmaal de meest Surinaamse stad van Nederland is. Of het nu gaat om de gedichten van Dobru, de taal Sranantongo of de gevolgen van de decembermoorden: Suriname heeft een impact in Nederland en andersom. Maar er zijn ook mensen bij met Antilliaanse, Afrikaanse en Molukse roots.
Wat is zwart?
Onze zoektocht naar zwarte rolmodellen ging gepaard met veel discussies, op het museum en via Facebook, over het gebruik van de term zwart. Gastcurator Imara Limon schreef er een blog over. Voor mij maken deze discussies het werken aan dit project juist spannend. We willen met deze tentoonstelling geen antwoord geven op de vraag wie er wel of niet zwart is, maar mensen juist erover aan het denken zetten. Ik was blij toen ik in de roman Americanah van de Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie de White Privilige Test vond, maar daarover meer in een volgende blog.
Keuze
Samen met Imara hebben we keuzes gemaakt, die ook afhankelijk waren van hoe ‘compleet’ de nominaties waren: is er een mooi voorwerp bij of een goede foto? We gaan ongeveer 50 personen opnemen in de tentoonstelling, met een voorwerp, video of foto en de argumenten om juist voor deze persoon te kiezen. Meestal is de stem van het museum de belangrijkste stem in een tentoonstelling. In deze tentoonstelling staan de meeste teksten tussen “. . . “, het zijn citaten over waarom iemand een rolmodel is, of uitspraken van de rolmodellen zelf. Naast een namenwand met alle nominaties is de mogelijkheid om zelf namen toe te voegen van eigen rolmodellen. Hopelijk als inspiratie voor bezoekers en voor het Amsterdam Museum zelf om zich (nog) meer te verdiepen in de rijke geschiedenis van Zwart Amsterdam.
Zwart perspectief
Deze tentoonstelling is geen resultaat van wetenschappelijk onderzoek. Binnen korte tijd en met een beperkt budget willen we vooral een aantal aansprekende voorbeelden laten zien, een glimp oplichten van een geschiedenis die nog veel rijker en gevarieerder is. Usha Marhé schreef bij een van de FB-posts: ‘ik hoop dat de tentoonstelling wordt gemaakt vanuit de context dat het een onmisbaar onderdeel is van 'de vaderlandse geschiedenis', die tot nu toe vanuit wit perspectief wordt verteld en verbeeld’. Hoe belangrijk dat ook is, die pretentie gaan we niet waarmaken. Ons perspectief is eerder Amsterdams, hoewel er ook voorbeelden van buiten de stad zijn. Het wordt geen grote tentoonstelling, maar twee ruimtes met voorwerpen om naar te kijken, maar vooral met verhalen om te lezen en naar te luisteren. Het activiteitenprogramma is net zo belangrijk als de tentoonstelling zelf: debatten, gesprekken met rolmodellen, tours door het museum op zoek naar een zwart perspectief op de Amsterdamse geschiedenis.