amsterdam museum
 

Beroepen

Spiegel van het menselijk bedrijf

Veel mensen kennen ze: de afbeeldingen van oude beroepen, zoals ze nu nog te vinden zijn op tegeltjes, glas-in-loodraampjes of plastic boodschappentassen van bijvoorbeeld de bakker. Jan Luyken, de geestelijke vader hiervan, tekende honderd beroepen uit en voorzag ze elk van een motto en stichtelijk rijmpje. Samen met zijn zoon Casper werkte hij deze schetsen uit in etsen en gaf ze in 1694 gebundeld uit onder de titel Het Menselyk Bedryf. Dit boek was een groot succes en wordt nu -ruim drie eeuwen na de eerste publicatie- nog steeds opnieuw uitgegeven. Kopieën van deze prenten verschenen in 1698 in een soortgelijke, Duitstalige uitgave van Christoph Weigel uit Neurenberg, aangevuld met 5 nieuwe prenten door Jan en 11 door Casper Luyken. Ook voor beroepenplaatjes in kinderboekjes en op zogenaamde centsprenten werd Het Menselyk Bedryf dikwijls als voorbeeld gebruikt.

Ontwerptekening voor de titelprent van Het menselyk bedryf

Ontwerptekening voor de titelprent van Het menselyk bedryf

Jan Luyken, Ontwerptekening voor titelprent van Het Menselyk Bedryf, 1694
De backer

De backer

Jan Luyken, ‘De Backer’, prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
De brouwer

De brouwer

Jan Luyken, ‘De brouwer’, voorstudie voor prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
De plaatsnyder

De plaatsnyder

Casper Luyken, ‘De Plaatsnyder’, prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
De hovenier

De hovenier

Jan Luyken, ‘De Hovenier’, prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
De kleer'maaker

De kleer'maaker

Jan Luyken, ‘De Kleermaaker’, prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
Ein Kaufmann

Ein Kaufmann

Casper Luyken, ‘Ein Kaufmann’, handgekleurde prent uit de losse serie Neurenberger Kleederdrachten
De Lyndraaier

De Lyndraaier

Onbekend, kopie naar Casper Luyken, ‘De Lyndraaier’ prent in: Tafereelen van menschelijke…
De Marskramer

De Marskramer

Casper Luyken, De Marskramer, tekening uit serie Straatventers
De moolenaar

De moolenaar

Jan Luyken, ‘De Moolenaar’, voorstudie voor prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf
Der Pritschmeister

Der Pritschmeister

Casper Luyken, Der Pritschmeister, handgekleurde prent uit de losse serie Neurenberger…
De instrumentmaaker

De instrumentmaaker

De pasteibacker

De pasteibacker

Casper Luyken, ‘De Pasteibacker’, prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
De Plaatdrucker

De Plaatdrucker

Jan Luyken, ‘De Plaatdrucker’, handgekleurde prent in: Jan en Casper Luyken, Spiegel van het…
De schoenmaaker

De schoenmaaker

Jan Luyken, ‘De Schoenmaaker’, prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
Straatmuzikanten

Straatmuzikanten

Casper Luyken, Straatmuzikanten, tekening
De suikerbacker

De suikerbacker

Jan Luyken, ‘De Suikerbacker’, prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
Der Zahnartzt

Der Zahnartzt

Casper Luyken, ‘Der Zahnartz’, prent uit Chr. Weigel, Abbildung der Gemein-Nützlichen Haupt-Stände
De Tinnegieter

De Tinnegieter

Jan Luyken, ‘De Tinnegieter’, prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
De Zeeman

De Zeeman

Jan Luyken, ‘De Zeeman’, prent uit: Jan en Casper Luyken, Het Menselyk Bedryf, 1694
Kinderprent met 16 afbeeldingen van ambachten en beroepen

Kinderprent met 16 afbeeldingen van ambachten en beroepen

Hendrik Numan, Kinderprent met 16 afbeeldingen van ambachten en beroepen, houtsnede, 1780-1813
Prent met vier beroepen

Prent met vier beroepen

Onbekend, Prent met vier beroepen, in: Middelen van bestaan, 2e dr., 1815