Het is een vertederend tafereel: onder begeleiding van moeder zet een jong kindje de eerste stapjes op een tafel. Dat het om een nog heel klein kindje gaat, wordt mooi verbeeld door zijn knikkende knietjes. Deze zijn duidelijk nog te zwak om het eigen lichaamsgewicht te dragen en dat de dreumes überhaupt blijft staan is te danken aan zijn moeders ferme maar liefdevolle greep.
Dit soort kleine details verheft een tekening van slechts een doodle tot een scene van vlees en bloed. Hoewel de tekening Een vrouw laat een kind op tafel staan (ca. 1636) in slechts een paar lichte lijnen is opgezet, zijn het gewicht van het kind in de armen van zijn moeder, zijn hulpeloosheid en haar moederlijke affectie duidelijk voelbaar. Zo brengt Rembrandt een typerend moment in het ouderschap van een paar eeuwen geleden ineens heel dichtbij.
De tekening hoort tot een van de meest opmerkelijke categorieën binnen het tekenoeuvre van Rembrandt, bekend als de “synde het vrouwenleven met kinderen”. Bijzonder aan deze tekeningen is dat ze een kijkje geven in het moederschap in de Hollandse Gouden Eeuw. In ieder geval, dat hopen we. Het is niet helemaal duidelijk waarom Rembrandt deze tekeningen heeft gemaakt en wie de afgebeelde vrouwen zijn.
Het is verleidelijk om de link tussen de tekeningen en Rembrandts eigen gezin te leggen. Toch moeten we hier voorzichtig mee zijn. De kans dat het bij deze tekeningen om Saskia en Rembrandts eigen kroost gaat is klein. Hun kinderen stierven allemaal te vroeg om door Rembrandt te worden vastgelegd. Daarbij komen de dateringen van tekeningen en de geboortedata van de kinderen niet overeen. Minder bijzonder worden de tekeningen er niet door. Wie waren die vrouwen dan wel? Waren het modellen? Of zijn het echte momentopnames van moeders in het 17e-eeuwse Amsterdam?
Puck Limburg - student geschiedenis Universiteit van Amsterdam