De Kroningsrellen

Op 30 april 1980 is Amsterdam in oorlog. Na de inhuldiging van prinses Beatrix breken er rellen uit: de zogenaamde Kroningsrellen. ’s Ochtends is het nog relatief rustig in de hoofdstad. Kort daarna ontploffen drie rookbommen tussen het publiek op de Dam. Er klinkt boegeroep, de afscheidsspeech van Koningin Juliana is amper te verstaan. Fotograaf Maurice Boyer is er bij die beruchte dag en legt alles vast voor het NRC Handelsblad. Wat begint met geschreeuw, eindigt met brandstichting en bakstenen die door de lucht vliegen. De Hells Angels staan als enige aan de kant van de ME. Ik spreek Maurice Boyer over de telefoon. Een verslag van één van de roerigste dagen uit de krakersgeschiedenis van Amsterdam.

De Vondelstraatrellen

In de maanden voor de inhuldiging van prinses Beatrix ontstaat er een verharding binnen de kraakbeweging. Vanwege de enorme woningnood kraken steeds meer mensen leegstaande gebouwen. De politie probeert de panden te ontruimen in opdracht van de gemeente Amsterdam. De krakers, die recht menen te hebben op panden die langer dan een jaar leegstaan, gebruiken steeds vaker geweld. Ze trekken bakstenen uit de grond, werpen barricades op en steken voertuigen in de brand. Voor het eerst verschijnen er krakers, net als de politie, gehelmd. In de Vondelstraat loopt het ontzettend uit de hand. Als reactie op het geweld besluit de burgemeester Wim Polak tanks in te zetten. Tanks… in de straten van Amsterdam! Alles wijst erop dat het tijdens de inhuldiging van prinses Beatrix volledig uit de hand gaat lopen.

ME'er onder de verf op de brug bij het Rokin.

Nationale Kraakdag

De Kroningsdag is door de krakers van tevoren tot Nationale Kraakdag uitgeroepen. Ze verspreiden affiches en kalken overal leuzen met de tekst “Geen Woning, Geen Kroning.” De krakers maken er hun eigen feestje van. De stad Amsterdam bereidt zich extra goed voor op de Kroningsdag. Meer dan 10.000 politiemannen zijn die dag op de been. Bij het NRC Handelsblad hebben ze de taken verdeeld: fotograaf Vincent Mentzel gaat naar de Kroning op de Dam; Maurice Boyer is de vliegende keep van die dag en legt de sfeer in de straten vast. Voor het eerst maken de fotografen en de NRC-redactie gebruik van walkie-talkies. Dat kunnen we ons nu niet meer voorstellen, dat je geen mobiel had. Het was speciaal als je een walkie-talkie meekreeg - dat waren nog eens tijden. De redactie stuurt de fotografen aan vanuit het NRC Handelsbladgebouw op de Nieuwezijds Voorburgwal.

De Bilderdijkstraat ter hoogte van het gekraakte pand tussen negen en tien uur 's ochtends.

Kraakpand Kinkerstraat

’s Ochtend tussen acht en negen uur vertrekt Maurice Boyer richting een pand op de Kinkerstraat boven de Blokker, op de hoek van de Bilderdijkstraat. Krakers hebben aangegeven dit te kraken op de Kroningsdag. Dat wilt hij vastleggen. Bij het pand aangekomen ziet Maurice Boyer dat krakers proberen barricades op te werpen waarop de ME de boel schoonveegt. Een deel van de krakers vertrekt vervolgens al rellend richting de Dam.

Er wordt traangas ingezet in de Langebrugsteeg.

Demonstratie van de Anarchisten

Via de walkie-talkie hoort Boyer dat hij naar de demonstratie van de Anarchisten moet. Deze begint tussen elf en twaalf uur in het centrum bij het Jonas Daniël Meijerplein. Hij fietst snel naar de redactie van NRC Handelsblad op de Nieuwezijds Voorburgwal om zijn fotorolletjes af te geven. Een koerier vertrekt direct naar Rotterdam zodat de foto’s nog op tijd zijn voor het krantenartikel van die dag. Maurice Boyer ziet dat alles is afgesloten. Je komt nergens meer door met de fiets. Hij gaat te voet verder en sluipt om versperringen heen richting de demonstratie van de Anarchisten.

De krakers trekken bakstenen uit de grond in de Langebrugsteeg om de ME'ers mee te lijf te gaan.

De Blauwbrug

Er is nog een demonstratie later op de dag die Vincent Mentzel vastlegt: de demonstratie bij de Blauwbrug en het Waterlooplein, waar nu de Stopera staat. De ME zet de straten rondom de Blauwbrug af en ook de brug zelf. Hier loopt het helemaal uit de hand. De krakers kunnen er niet door. Er woedt een ware veldslag op het nog lege Stoperaterrein. Met honderden bakstenen vallen ze de ME aan. Via andere straten komen ze toch op het Rokin terecht vlakbij hun doel: de Dam. Het was één grote strijd. Amsterdam is een stad in oorlog. Maurice Boyer maakt urenlang foto’s op het Rokin. Uiteindelijk komen de krakers niet langs de ME de Dam op.

Heeft u ooit een moment van angst gevoeld?

‘Nee, dit hoort erbij. Je moet wel ontzettend oppassen natuurlijk. Maar angst is geen goede raadgever. Dan kan je beter thuisblijven. Door een camera kijken is toch een andere soort werkelijkheid. Je ziet de wereld door een venster. Je bent te veel bezig met fotograferen, met kadrering, om angst te voelen. Je wilt dat alles er goed op komt. Het is ook adrenaline waar je op drijft. Ik ben er de hele dag bij geweest. Ik heb 's avonds ook nog foto’s van het Rokin gemaakt. Uiteindelijk ben ik daar in de buurt gebleven, er gebeurde zo veel’, aldus Maurice Boyer.