Palace Ruin

Verbrand en gesloopt

Het filmpje bij dit artikel maakt meteen duidelijk, waar Beckett zijn inspiratie vandaan haalde. Het onbrandbaar geachte Paleis voor Volksvlijt brandde tot de grond toe af. Het was – naar voorbeeld van Crystal Palace in Londen -  gebouwd van glas en ijzer. 

Bij de brand bleef alleen de galerij met winkels bleef gespaard, maar deze werd in 1960 gesloopt om plaats te maken voor de Nederlandse Bank. Op het Polygoon journaal is te zien hoe spijtig dat is. Het gebouw dat ervoor in de plaats kwam, is niet geliefd. Volgens burgemeester Van der Laan heeft  'iedere Amsterdammer in gedachte Nederlandse Bank al gesloopt' (bron: Het Parool) De herbouwplannen voor het Paleis van Wim T. Schippers zijn (nog) niet verwezenlijkt. Alleen op Schiphol is een klein stukje nagebouwd: Grand Café het Paleis.En in de loop der jaren is een aantal objecten uit het Paleis terechtgekomen in de collectie van het Amsterdam Museum, zoals een kop van een beeld.

Ook zijn er veel Paleissouvenirs in de collectie te vinden, zoals een glas uit 1850 (KA 19795) en een zilveren sigarenkoker uit 1865 (KA 21017), beide met afbeeldingen van het gebouw, net als heel veel prijzen die in het Paleis zijn uitgereikt voor ‘Volksvlijt’.

Niet de brandweer bellen

Terug naar de Zuidas. Een Jamaicaans-Amsterdamse vader staat met zijn zoontje te kijken naar de ‘rook’ die onregelmatig uit de stalen ruïne blaast. Hij heeft nooit gehoord van het Paleis voor Volksvlijt. Ik vertel hem dat het lijkt op Crystal Palace, dat kent hij wel. De meeste mensen lopen langs de Palace Ruin zonder er echt naar te kijken. Ernaast staat een wat armoedig bordje met in vette letters DIT OBJECT STAAT NIET IN BRAND, U HOEFT DE BRANDWEER NIET TE BELLEN. Daaronder de uitleg. Het Paleis voor Volksvlijt staat volgens de kunstenaar aan de wieg van de zogenaamde corporate architecture, zoals die nu te zien is op de Zuidas. Voor de meeste oudere Amsterdammers belichamen het Paleis en de Galerij juist de schoonheid en romantiek van het verleden. De Nederlandse Bank, dat is pas corporate architecture.

Ondergang

De kleine ruïne van Beckett zinkt in het niet bij de reuzen van glas, staal en beton die eromheen staan. Ik probeer me het originele Paleis voor Volksvlijt - 126 meter lang en 64 meter hoog - voor te stellen op deze plek. Met zijn elegante gietijzeren bogen zou het behoorlijk uit de toon vallen.

Spookhuis en sculptuur tegelijkertijd noemt Beckett zijn werk. De toelichting op de website vermeldt dat zijn installaties 'kijken naar de betekenis en status van kunstobjecten in onze cultuur’. Ze zijn gemaakt om ‘alternatieve perspectieven op de geschiedenis’ te bieden. De ondergang van de industrie fascineert hem. Zouden de gebouwen die nu aan de Zuidas verrijzen ooit ruïnes worden? Die vraag dringt zich op als je ogen meebewegen met de ‘rook’ uit het kunstwerk. En dezelfde vraag zal ongetwijfeld aan de orde komen in het cultureel programma over architectuur en verval, dat TAAK organiseert. Becketts ruïne is, zoals het een ambitieus hedendaags kunstwerk betaamt, ook een podium voor lezingen en concerten. Tot 14 oktober is er wekelijks een public event. Kijk hier voor het programma.