Is 'what we see what we get'?

In haar rondleiding concentreerde Mildred zich op museumobjecten vanuit haar eigen standpunt als een vrouw van kleur binnen de lhbtiq+ gemeenschap. Ze bracht een aantal interessante discussiepunten naar voren.

Op dit schilderij bijvoorbeeld, geschilderd in 1680, zien we mensen worden vervoerd in boten vanuit Amsterdam, via de (toenmalige) Zuiderzee, naar het eiland Texel in het noorden van Nederland, en ze werden aangeworven om te dienen als zeilers voor de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Het heeft een sterke hetero-macho-associatie. “Maar hoe weten we of sommige van deze ‘mannen’ geen vrouwen waren die als mannen waren gekleed?” vroeg Mildred. “Op zoek naar een manier om te ontsnappen, misschien zelfs op zoek naar liefde in de armen van andere, ook geneigd vrouwen?”

Een interessant, geauthentiseerd voorbeeld van een vrouw die zich voordeed als een man om in militaire dienst te gaan, is die van ‘Maria van Antwerpen’ die in de 18de eeuw niet minder dan drie keer als (mannelijke) soldaat in dienst trad en twee keer met een vrouw trouwde . Of ze dit deed als een middel van financiële zekerheid (er was destijds altijd vraag naar soldaten) of uit liefde voor haar ‘vaderland’, is een speculatievere kwestie. Voor een uitgebreid verhaal van haar verhaal zie hier.

In de ware geest van de Sharing Stories lhbtiq+ rondleidingen, vroeg Mildred ons voortdurend om te onderzoeken wat we traditioneel zouden interpreteren als ‘normaal’. Op een bepaald moment tijdens de tour stopte ze bij het enorme standbeeld van Goliath in de Schuttersgang van het museum en stelde de vraag: “In de 17de eeuw, toen dit standbeeld werd gemaakt, zouden mensen dit hebben geaccepteerd als een authentieke weergave van de reus, ze wisten niets anders, ze hebben er geen vragen over gesteld.”

Zijn we echt allemaal gelijk?

De groep stond al een tijdje bij deze! In de eerste grondwet van Nederland, opgesteld in 1798 (en gebaseerd op de Franse grondwet van 1793), staat ondubbelzinnig: “Alle menschen, als menschen aan elkander gelijk.” Is dat waar, bijna 250 jaar later in 2019? “Prima op papier,” zei Mildred, “maar hoe is het in werkelijkheid?” In feite zijn de lhbtiq+ gemeenschap beschermd en hebben (bijna!) dezelfde wettelijke rechten als andere leden in onze samenleving, maar worden ze hetzelfde behandeld in de maatschappij? “Hoe ervaren we de gevoelens tot uitdrukking komen die in deze verklaring in het hier en nu?” vroeg Mildred. 

Het gedeelte in het Museum dat de Nederlandse geschiedenis van kolonialisme en slavernij belicht, maakte diepe indruk op de deelnemers. “Dit is het beeld dat toeristen die naar Amsterdam komen niet te zien krijgen,” zei een van de participanten. “Ze krijgen deze realiteit niet te zien.” Voor veel mensen was het een donkere periode in wat algemeen - en misschien eufemistisch - bekend stond als ‘De Gouden Eeuw’. Miriam prees het museum omdat het onlangs de beslissing heeft genomen om de term ‘Gouden Eeuw’ niet te gebruiken in de beschrijving van de Nederlandse activiteiten in de 17de eeuw. Volgens conservator Tom van Molen : ‘In de westerse geschiedschrijving neemt de ‘Gouden Eeuw’ een belangrijke plek in die sterk gekoppeld is aan nationale trots, maar positieve associaties met de term zoals voorspoed, vrede, weelde en onschuld dekken de lading van de historische werkelijkheid in deze periode niet. De term negeert de vele negatieve kanten van de zeventiende eeuw als armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel.”

Aan het einde van de tour benadrukte Mildred de dringende noodzaak om dingen vanuit een andere invalshoek te bekijken, niet alleen te accepteren wat traditioneel is geaccepteerd. In het bijzonder geen hetero-normatief perspectief te plaatsen op dingen die we zien en waarnemen. En om dit niet alleen toe te passen op historische tentoonstellingen in een museum, maar ook in ons dagelijks leven.

Tekst geschreven door Brian Jones, vrijwilliger lhbtiq+/Queering programma Amsterdam Museum

Voor een Engelse versie van deze tekst, zie hier / For an English version of this text, click here