Een reizende feministe

Het Amsterdam Museum heeft afgelopen week drie objecten van Aletta Jacobs mogen ontvangen die symbool staan voor haar strijd. Een diamanten broche, een reisnecessaire en een ingelijste foto van Jacobs waarop zij diezelfde diamanten broche draagt. Wat vertellen deze objecten ons over Aletta?

Eerste vrouwelijke arts

Aletta Jacobs werd geboren in 1854 te Sappemeer in een tijdperk waar de vrouw beperkte rechten had. Er was een vrouw op het toneel verschenen die zich niet zomaar op haar plaats liet zetten. Zo schreef zij buiten het weten van iedereen een brief naar Thorbecke, de voorzitter van het kabinet, waarin zij toestemming vroeg om zich in te mogen schrijven aan de Universiteit van Groningen. Dat was een bijzonder verzoek. Vrouwen in die tijd werden nog helemaal niet toegelaten tot de universiteit.

Opvallend genoeg gaf Thorbecke zijn zegen aan Aletta. Zo werd Aletta de eerste vrouw die studeerde, arts werd, promoveerde en bovendien opkwam voor het feminisme. Opvallend en typerend was haar gratis spreekuur in de Jordaan voor arbeidersvrouwen, die ze probeerde te overtuigen voorbehoedsmiddelen te gebruiken.

Een vrouwelijke broche

Vrouwen in Aletta’s tijd gingen naar de huishoudschool, leerden breien en konden borduren. Aletta ging daar volledig tegen in en deed precies het omgekeerde. Aletta’s woorden waren baanbrekend. Een feministe uit die tijd stel je je dan ook voor als een sterke en strenge vrouw, als een op het eerste gezicht een niet al te vrouwelijke maar juist stoere en kordate vrouw. De diamanten broche en daarmee ook de ingelijste foto waarop zij de broche draagt zijn daarom dus erg opvallend. De broche tekent Aletta Jacobs als vrouw.

Reizen in stijl

De reisnecessaire is ook een bijzonder object. Niet alleen binnen Nederland heeft Aletta namelijk een belangrijke rol gespeeld voor de rechten van de vrouw, maar ook buiten Europa heeft ze grote betekenis gehad. In 1911 maakte ze met Carrie Chapman Catt, de voorzitster van de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht, haar eerste reis. Deze reis van ruim een jaar naar Afrika en Azië was bedoeld zodat de twee vrouwen de positie van de vrouw konden bestuderen en om te propaganderen voor de keuzevrijheid van de vrouw.

Aletta’s tweede reis was meer gericht op haar overtuiging voor het pacifisme. Dat kwam voort na Het Internationale Vrouwenvredescongres in Den Haag (1915). Vrouwen uit allerlei verschillende landen kwamen bij elkaar om te praten over de oorlog en vrede. Tijdens het congres werd besloten om langs alle politici van neutrale en strijdende landen te gaan om hun boodschap van vrede te verkondigen. Deze reis maakte Aletta samen met twee andere vrouwen. Belangrijke reizen die zij vermoedelijk maakte met haar reisnecessaire.

Grappig, hoe drie bijzondere voorwerpen zulke bijzondere verhalen kunnen vertellen. Opvallend, dat deze voorwerpen symbool staan voor Aletta Jacobs als persoon. Bijzonder, dat Aletta Jacobs ooit bestaan heeft.