Nicolaas wordt rond het jaar 280 in Patras geboren. Direct wordt duidelijk dat het om een bijzonder kind gaat: de kleine Nicolaas staat met gevouwen handjes rechtop in zijn badwater en als zuigeling weigert hij op vastendagen borstvoeding van zijn moeder te ontvangen. Het kan niet anders; de vrome Nicolaas wordt bisschop; van Myra in Klein Azië, het huidige Turkije. Na een godvruchtig leven overlijdt Nicolaas op 6 december, vermoedelijk in het jaar 342. De resten van de bisschop worden in de basiliek van Myra bijgezet.
Al vroeg, in de zesde eeuw, wordt Nicolaas beroemd om zijn gevoel voor naastenliefde en de vele wonderen die hij heeft verricht. Hij wordt heilig verklaard. Als Myra in 1087 in handen van moslims valt, halen 87 vissers de heilige uit zijn graf en roeien hem naar het in Italië gelegen Bari. Vanaf dat moment raakt zijn verering over de hele wereld verspreid; tal van legenden doen de ronde.
Een ervan verhaalt hoe de heilige een vrome edelman bijstaat. De jonker is zo arm, dat hij zich gedwongen ziet om zijn drie maagdelijk dochters, de prostitutie in te jagen. Nicolaas schiet de wanhopige vader te hulp: drie avonden op rij gooit hij een zak met gouden munten door de openstaande ramen om zo elk van de dochters een bruidsschat te verschaffen. De derde avond wordt zijn goede daad opgemerkt. De schenker haalt de vader over om zijn gulheid voor de dochters te verzwijgen. Nicolaas wordt zodoende de personificatie van de vrijgevigheid, kuisheid én bescheidenheid.
Een ander verhaal doet Nicolaas ten tijde van hongersnood zijn intrek nemen in een herberg waarvan de herbergier drie kinderen heeft vermoord. De kleintjes zijn in stukken gesneden in het pekelvat geplant. Op de borden van de gasten komen ze niet terecht; Nicolaas wekt de kinderen op wonderbaarlijke wijze weer tot leven. De berouwvolle herbergier en zijn vrouw bekeren zich tot het christendom.
Een postuum verricht wonder tot slot brengt ons bij Nicolaas’ patronaat van Amsterdam.
Als de bemanning van een zinkend schip de heilige aanroept, verschijnt Nicolaas in de wolken. Met een enkel handgebaar weet hij de woelige baren te bedaren. De zeelieden zijn gered. Amsterdam wordt groot door de scheepvaart. Sint Nicolaas wordt daarom niet alleen geadopteerd als beschermheilige van de zeevaarders maar ook van de florerende handelsstad zelf.
In Amsterdam zijn drie kerken op rij aan Nicolaas gewijd: de Oude Kerk, Ons Lieve Heer op Solder en de Nicolaaskerk bij het Centraal Station.
