Leermomenten

Het project Buurtwinkels houdt het Amsterdam Museum al sinds geruime tijd bezig. We hebben sinds de start van het project in 2009 veel geleerd van de problemen en de successen die we tegenkwamen en van de mensen met wie we samenwerkten. Hieronder volgen punten van aanbeveling, die wij hebben gevormd naar aanleiding van leermomenten die we tegenkwamen.

1. Een verhalenwebsite vult zich niet vanzelf
Een ijdele hoop is het om te beginnen met een platform waar een ieder een bijdrage aan kan leveren. Menig museum of instantie die zich aan crowdsourcing waagt zal dit ervaren hebben. Onze opzet was om de website zo laagdrempelig mogelijk te houden dat iedereen en bijdrage kon leveren. Het blijkt, hoe makkelijk in gebruik ook, dat een verhaal op een website plaatsen alsnog een te hoge drempel is voor de meeste mensen, zeker voor de doelgroep ondernemers die weinig tijd hebben en weinig achter de computer zitten. Pas als een website of een project gegrond is in een buurt of een groep dan gaan mensen uit zichzelf bijdragen leveren. En zelfs dan blijkt het een relatief kleine groep die online actief participeert. Om deze reden is de vrijwilligersgroep dan ook erg belangrijk geweest. Zo'n 40 vrijwilligers zijn voor ongeveer 70 procent verantwoordelijk geweest voor het vullen van de website. Zij zijn naar de ondernemers toegegaan, hebben de verhalen opgetekend en op vervolgens op de website geplaatst.

2. Participatie kost tijd, relaties opbouwen ook
De vrijwilligers en andere semi professionals zijn van enorm belang geweest bij dit project. Men moet niet onderschatten dat het vinden en onderhouden van goede banden met de semi- professionals en hen motiveren en enthousiasmeren ook veel tijd en ervaring kost. Het is een belangrijke taak die ook met aandacht moet worden uitgevoerd om vrijwilligers een gevoel van waardering te bezorgen. Het is belangrijk dat het de vrijwilligers duidelijk is wat er van ze verwacht wordt. Wanneer je duidelijk voor ogen hebt welk product je verwacht, is het goed om de vrijwilligers te trainen hoe ze dit resultaat het beste kunnen behalen.

3. Focussen
Omdat Buurtwinkels zo omvangrijk was, en het door de inbreng van veel goede ideeën bleef groeien heeft het ons ook doen beseffen dat het heel belangrijk is om gefocussed te blijven. Dit gaat op voor zowel het blijven terugkomen en scherpstellen van de doelen en resultaten die je voor ogen hebt, als het op het onderwerp en de grootte van het project. Sommigen zijn van mening dat het voor het project misschien sterker was geweest als we het onderwerp hadden verkleind, met name geografisch. We hadden ons kunnen focussen op één buurt en één buurtlocatie. Dit had ervoor gezorgd dat we een completer totaalplaatje hadden kunnen creeëren en echt in een duurzame band met die buurt kunnen investeren. Wat echter nu de kracht van ons project was, was dat door de keuze voor de hele stad als onderwerp nu ondernemers door heel Amsterdam zich aangesproken voelde, en de tentoonstelling en de website voor een brede interessegroep toegankelijk was.
Beide keuzes hebben dus voor en nadelen en voor beide keuzes geldt dat je moet focussen op het vooraf bepaalde onderwerp. Wanneer je ervoor kiest om het project groots aan te pakken met veel onderdelen, dan moeten de doelstellingen die aan het begin opgesteld worden wel voortdurend bij de hand worden gehouden. Zo kan de projectleider tussentijds ingrijpen wanneer nodig.

4. Sleutelpersoon in de buurt
Tijdens de start van het project hoopten we dat de locaties vanzelf een buurtfunctie zou gaan vormen als er maar genoeg activiteiten plaatsvonden en er altijd iemand aanwezig was. Dit bleek echter niet genoeg. In de buurtlocatie in Amsterdam Noord bleek het al gelijk na de opening lastig te zijn om bezoekers te trekken. De locatie lag aan de Van der Pekstraat waar de meeste mensen die van de pont af komen of naar de pont toegaan passeren, maar het is geen gezellige winkelstraat zoals de Javastraat waar mensen rustig over de stoep wandelen en zo ook even bij het koffiehuis/museum binnen kijken. Ook is de Van der Pekbuurt een hele andere buurt dan de Indische buurt qua bewoners samenstelling en het onderling contact dat er is.
In de buurtlocatie in Noord kwamen mensen niet of weinig, ze begrepen niet wat wij daar deden en vertrouwden ons niet. Omdat er in het project zo veel verschillende kleine projecten waren zorgde het ervoor dat er niet genoeg aandacht naar de buurtlocatie in Noord kon gaan. Toen is er gekozen om een 'sleutelpersoon' in Noord in te huren. Dit was iemand die uit de buurt kwam, de mensen kende en er zelf al veel succesvolle evenementen had georganiseerd. Nadat we haar hadden ingehuurd en zij de activiteiten ging organiseren en zelf ook elke dag even langskwam om de boel gezelliger te maken, er te vergaderen en te werken, ging de locatie als vanzelf meer lopen. Het was duidelijker wat de functie was: een podium en een tentoonstellingsruimte, mensen kwamen naar de activiteiten en het belangrijkste, ze stonden open op om hun verhalen te delen met de medewerkers. Dit gold ook voor de ondernemers. Het duurde even voordat wij hier de juiste persoon voor hadden gevonden. Het moet namelijk iemand zijn die het vertrouwen van de buurt heeft en niet als nieuwkomer of hulpverlener gezien wordt.
Het is belangrijk om aan het begin van het project voor ogen te hebben wat je precies in de buurt wilt bereiken, wie je wilt bereiken en dan vooral om te onderzoeken wie de juiste contactpersoon is om dit mee te bewerkstelligen.

Verduurzaming
Zoals uit bovenstaande casus blijkt duurde het in Amsterdam Noord even voordat de tentoonstelling ging lopen. Een veelgehoorde opmerking op de afsluitende barbecue was dan ook dat men het zo jammer vond dat we nu alweer gingen. Ze waren net aan ons gewend en we vertrokken alweer. Ook voor de locatie in Amsterdam Oost bleek dit het geval. In Oost hebben we dit goed weten op te lossen door de tijdelijke presentatie om te zetten in een permanente presentatie in het koffiehuis, alleen nu wel beheerd door Mustafa. Hij heeft onze aanwezigheid als zo positief ervaren dat hij graag als tentoonstellingsruimte en podium blijft fungeren. Een deel van de tentoonstelling in het museum hebben we aan het kantoor van het MKB Amsterdam geschonken. Omdat we hopen dat Buurtwinkels niet alleen een schat aan verhalen, voorwerpen, foto's en onderzoek over het heden en verleden van Buurtwinkels in Amsterdam oplevert, maar ook een waardevolle bijdrage kan leveren aan ontwikkelingen op museologisch gebied, willen wij onze ervaringen zo transparant mogelijk met u en het veld delen. De website zal dan ook als open archief dienen voor kennisdeling met het veld en onderzoekers.

Bepaal vanaf het begin van het project je duurzame doelstellingen, vindt (lokale) partners of mogelijkheden om projecten over te nemen of om je resultaten een plek te geven wanneer je er zelf niet meer voor kunt zorgdragen. Deze duurzame successen maken het project van grotere waarde voor de stad en voor het museum. En het is zonde voor de inspanningen van de vrijwilligers, medewerkers en buurtbewoners en anderen die een bijdrage hebben geleverd als de resultaten in het niets verdwijnen.