Roddel is tegenwoordig big business, maar ook in de Gouden Eeuw was er een markt voor sensationele nieuwtjes. Het Westfries Museum geeft in de tentoonstelling Roddel & Achterklap een kijkje in de schandalen en affaires van de zeventiende eeuw: een schout die zijn hond een grootse begrafenis geeft, burgemeesters die een scheve schaats rijden, priesters die meer met lichamelijk genot dan het zieleheil bezig zijn, dronken predikanten, admiraals die aan dek zitten te breien, corrupte VOC-bestuurders, failliete kunstenaars en frauderende hoogleraren – t/m maart komen ze ook hier allemaal voorbij. Vandaag: De beschonken predikant.
De beschonken predikant
Roddel & Achterklap in de Gouden Eeuw
Johannes Hartenberg was dertig jaar lang predikant in Hoogkarspel, een dorp vlakbij Hoorn. Hij had een probleem, althans volgens zijn dorpsgenoten; hij kon niet van de drank af blijven.
Meerdere malen werd hij hierover bevraagd door de kerkenraad. Maar de predikant ontkende glashard.
In mei 1673 was voor dertien leden van de kerk de maat vol. Zij stapten naar de notaris en legden belastende verklaringen af. Zo valt te lezen dat Hartenberg regelmatig zo dronk dat hij 'onbequaem was zich voor menschenoogen te vertoonen'. Tijdens een ziekenbezoek was hij zo boven zijn theewater dat hij in het huis stond ‘ te wateren met een kaerse in de handt, tot tegen de deuren uyt'.
Hartenberg volgde zijn beproefde methode. Hij ontkende alles en vond telkens getuigen, vooral vrouwen, om het tegendeel te beweren. Zo wist hij zelfs een ontslag ongedaan te maken.
Maar in 1689 werd de situatie blijkbaar zo onhoudbaar dat de predikant zelf maar zijn conclusie trok. Hij vertrok naar Oost-Indië.
Waren de beschuldigingen van dronkenschap terecht? Was hij inderdaad een dronkenman die zijn werk niet meer goed kon uitvoeren? Of was hier sprake van karaktermoord, roddel en achterklap van de ergste soort. Helaas heeft Hartenberg het niet kunnen ophelderen, hij overleed nog hetzelfde jaar.
Meer weten over het jaar 1673? In de Gouden Eeuw krant van de NTR lees je elke dag het laatste nieuws over de Gouden Eeuw.
587 keer bekeken