#020today: Poëzieweek

In 1980 was in het Amsterdam Museum de uitgebreide tentoonstelling Muziek in Amsterdam te zien, waarin een bonte variëteit van het muziekleven in Amsterdam, uit verleden en heden, werd gepresenteerd. In de aanloop naar de tentoonstelling werd, samen met Het Parool, ook een smartlappenprijsvraag uitgeschreven.

In de Muziek in Amsterdam-bijlage van deze krant (29 februari 1980) stond een artikel over smartlappen: "De oorsprong ervan vindt men in de 17de eeuw, toen de druktechniek voldoende ver gevorderd was om berichten in proza- of poëzievorm op straat aan voorbijgangers door te geven. Het waren straatzangers die zich van deze methode bedienden en door de verkoop van vaak met houtsneden verluchte strooibiljetten in hun levensonderhoud voorzagen." Voor de toehoorders maakte de straatzanger zijn aangrijpend lied aanschouwelijk door een uitrolbare, meestal linnen doek op te hangen waarop de plaatjes en de tekst waren aangebracht. Hier komt ook het woord 'smartlap' vandaan.

Een aantal van de ingezonden smartlappen werd uitgekozen om in de tentoonstelling te hangen. Drie werkstukken kwamen terecht in de museumcollectie, waaronder Het droeve krakerslot, een titel die op de daklijst van het pand staat. Het thema kraken kan niet toevallig worden genoemd voor het Amsterdam van 1980.

Deze smartlap van Jeanette Raptschinsky-Teengs (bijna 1½ meter hoog) heeft negen voorstellingen met rijmpjes, die zijn geplakt als acht ramen en de voordeur in een bakstenen voorgevel. De melodie was geplakt op de achterkant. Het droeve krakerslot trekt ons bij het eerste tafereel als volgt in het relaas:

"Toen Jan vertrok naar Amsterdam
En zijne Ansje met zich nam,
Vond hij geen woning waar hij kwam,
Hij had een baan, maar kreeg geen huis,
Hij had een vrouw, maar toch geen thuis,
Het was voorwaar een bitter kruis! (bis)"

Dan gaat het verhaal van kwaad tot erger met een moralistisch slot. En dit alles in het jaar van Geen woning, geen kroning met de bekende climax op de dag van de inhuldiging van Koningin Beatrix op 30 april. Smartlap Het droeve krakerslot was eerder die maand ingeleverd…

Kijk hier voor meer informatie over dit object.