#020today: de naam Rokin

Op de achterkant van het scheurblad geeft taalkundige Riemer Reinsma een antwoord dat overeenkomt met wat op AT5 werd gezegd:

“Een rak is een recht stuk water, en dat woord zit in Damrak. Maar het Rokin? Is dat dan een ‘rak-in’, en werd dat later verbasterd tot Rokin? Dat is heel lang gedacht. Het Rokin was dan ‘het naar binnen gelegen rak’, het Damrak was ‘naar buiten gekeerd’. Vreemd is dan wél dat het Rokin in documenten nooit als Rakin of Rackin beschreven wordt, maar wél als Ruck-in, en later ook als Rock-in.

Het zit dan ook anders. Aanvankelijk lag er langs het Rokin (het wáter welteverstaan) geen bestrating: er stonden huizen direct aan het water. In de zestiende eeuw is de huizenrij afgebroken om er een kade te kunnen aanleggen. En zo ontstond de straatnaam Ruck-in: ‘Ga naar achteren!’ Zo’n gebiedende wijs komt wel vaker voor, bijvoorbeeld in Kijkuit, de naam van een fort.”

Een kleine aanvulling hierop: die aanduiding Ruck-in had aanvankelijk alleen betrekking op het eerste stukje van wat we nu kennen als Rokin. Dat stukje is te zien op de oudste kaart van Amsterdam, het beroemde Gezicht op Amsterdam in vogelvlucht door Cornelis Anthonisz. uit 1538 (te zien in het Amsterdam Museum).

Ter oriëntatie: in het midden ligt de Dam nog als klein plein. Aan het water tussen Dam en IJ, het Damrak, is aan de westzijde een brede kade. Aan de overzijde van De Dam is een minder brede kade aangelegd langs het eerste deel van het water van de Amstel, tussen Dam en Gapersteeg. Later zou er een kade komen tot aan de Munt en zou de benaming Ruck-in, Rock-in oftewel Rokin gaan gelden voor dit gehele stuk.